Nga Halit Valteri
Në Shqipëri, drejtësia ka qenë gjithmonë një fushë e diskutueshme dhe shpeshherë e lidhur me interesa politike. Reforma në drejtësi, e mbështetur nga partnerët ndërkombëtarë, kishte si qëllim kryesor ndarjen e politikës nga gjyqësori dhe krijimin e një sistemi të pavarur që do të garantonte drejtësi për të gjithë.
Megjithatë, realiteti shpeshherë tregon se ky proces nuk ka qenë i lehtë dhe mbetet ende i papërfunduar.
Një nga rastet më të debatueshme në këtë kontekst është ai i kryetarit të Bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj, i cili ka ka fituar mandate të njëpasnjëshme me një mbështetje të gjerë elektorale
Ka dyshime serioze se ai po përballet me një sistem gjyqësor që nuk është tërësisht i lirë nga ndikimet politike dhe ekonomike. Në këtë analizë do të shqyrtojmë arsyet pse Erion Veliaj mund të jetë peng i një sistemi gjyqësor me interesa të forta politike dhe si kjo po ndikon në aftësinë e tij për të drejtuar Tiranën dhe për të zbatuar projektet e tij.
1. A Ka Ende Drejtësia Shqiptare Lidhje me Politikën?
Pavarësisht reformës në drejtësi dhe krijimit të institucioneve të reja si SPAK dhe Këshilli i Lartë Gjyqësor, mbeten ende shqetësime për pavarësinë e plotë të sistemit gjyqësor. Ka raste ku vendimet e gjykatave dhe hetimet e institucioneve të drejtësisë perceptohen si të ndikuara nga interesa politike ose ekonomike.
Nëse një politikan i profilit të lartë si Erion Veliaj përballet me pengesa nga gjyqësori, atëherë lindin disa pyetje të rëndësishme:
• A është drejtësia ende e përdorur si një mjet presioni ndaj figurave politike?
• A ka grupe të caktuara që përdorin proceset gjyqësore për të kufizuar lirinë e veprimit të Veliajt?
• A është Veliaj një figurë që disa duan ta bllokojnë, sepse shihet si një kandidat potencial për lidership në të ardhmen?
Nëse këto dyshime janë të vërteta, atëherë situata është alarmante jo vetëm për Veliajn, por për gjithë sistemin demokratik shqiptar.
2. Si Mund të Pengohet Një Kryebashkiak përmes Gjyqësorit?
Ka disa mënyra se si një sistem gjyqësor me ndikime politike mund të krijojë pengesa për një figurë publike si Erion Veliaj:
a) Hapja e Çështjeve të Diskutueshme Ligjore
Një nga taktikat më të zakonshme në politikën shqiptare është përdorimi i sistemit të drejtësisë për të nisur hetime apo procese gjyqësore kundër kundërshtarëve politikë. Kjo mund të ndodhë edhe me Veliajn, përmes:
• Krijimit të akuzave të dyshimta lidhur me tendera, projekte urbane apo vendime administrative.
• Përdorimit të proceseve gjyqësore për ta mbajtur atë nën presion politik.
• Zvarritjes së gjyqeve për të penguar aftësinë e tij për të qeverisur lirshëm.
Nëse një kryebashkiak është i detyruar të mbrohet nga sulme ligjore të pabazuara, ai humbet kohë dhe energji për të zbatuar projektet e qytetit.
b) Bllokimi i Vendimeve dhe Projekteve
Një tjetër formë presioni mund të vijë përmes gjykatave administrative, të cilat mund të:
• Pezullojnë projekte të rëndësishme të zhvillimit urban.
• Bllokojnë planet e investimeve publike.
• Shfuqizojnë vendime të rëndësishme të Këshillit Bashkiak.
Në këtë mënyrë, Veliaj mund të gjendet përballë një situate ku nuk mund të zbatojë programin e tij, duke krijuar pakënaqësi te qytetarët dhe duke i dhënë një imazh të rremë të paaftësisë menaxheriale.
c) Sulmet Mediatike të Organizuar përmes Procesit Gjyqësor
Përveç aspektit ligjor, hapja e çështjeve kundër një figure si Veliaj mund të përdoret edhe për qëllime propagandistike. Nëse ai përballet me procese gjyqësore, atëherë mediat e kontrolluara nga kundërshtarët politikë mund të përdorin këtë situatë për të dëmtuar imazhin e tij.
3. Kush Përfiton nga Një Veliaj i Kufizuar?
Nëse Erion Veliaj po përballet me një sistem gjyqësor të politizuar, atëherë kush ka interes që ai të mos ketë lirinë për të vepruar?
a) Kundërshtarët Politikë Brenda PS-së
Si një figurë me ambicie të qarta politike, Veliaj mund të shihet si një kërcënim për disa brenda Partisë Socialiste. Nëse ai fiton një pavarësi të madhe, kjo mund të prishë balancat e brendshme të partisë. Në këtë rast, disa aktorë mund të jenë të interesuar për ta mbajtur atë të kontrolluar.
b) Opozita e Përçarë që Kërkon Sulme Politike
Edhe pse opozita në Shqipëri është e përçarë, ajo ka një strategji të përbashkët për të sulmuar figurat kryesore të PS-së. Duke e mbajtur Veliajn të angazhuar me procese gjyqësore dhe akuza të vazhdueshme, opozita përpiqet të krijojë një narrativë negative për të.
c) Grupet e Fuqishme Ekonomike që Kërkojnë Më Shumë Kontroll
Tirana është një qytet ku zhvillimi ekonomik dhe ndërtimi kanë lulëzuar në dekadën e fundit. Nëse Veliaj nuk pranon të lëshojë terren për grupe të caktuara biznesi, atëherë ai mund të gjendet nën presion nga këto struktura përmes ndikimit të tyre në sistemin gjyqësor.
4. Çfarë Do të Ndodhë më Pas?
Nëse Erion Veliaj vazhdon të mbahet peng nga një sistem gjyqësor i ndikuar politikisht, atëherë kjo krijon një precedent të rrezikshëm për të gjithë politikën shqiptare. Kjo situatë mund të çojë në:
• Një administratë të ngadalësuar, ku vendimet nuk merren në kohë.
• Një pasiguri të investitorëve dhe zhvilluesve të qytetit.
• Një qytet që nuk zhvillohet me ritmin e duhur për shkak të bllokimit të projekteve.
Qytetarët e Tiranës meritojnë një qeverisje të lirë nga këto pengesa dhe një kryebashkiak që mund të zbatojë programin për të cilin është votuar.
Përfundim: A Duhet të Reformohet Mëtej Drejtësia?
Nëse sistemi gjyqësor vazhdon të përdoret si një mjet për të kufizuar politikanët që përpiqen të qeverisin, atëherë reforma në drejtësi duhet të thellohet më tej. Vetëm një gjyqësor vërtet i pavarur mund të garantojë që vendimmarrja politike të jetë e lirë nga presionet dhe që qytetarët të marrin shërbimet që meritojnë.
Shqipëria ka nevojë për drejtësi të pavarur, jo për një sistem që përdoret për interesa të ngushta politike dhe ekonomike.
