E vërteta ime e vogël për turizmin

Nga Bardhyl Ermini (Bejo) 

Nuk është shqetësuese reklama negative (kryesisht lidhur me çmimet) mbi turizmin shqiptar. Çmimet janë një faktor ekonomik, të cilat normalisht i rregullon tregu, oferta dhe kërkesa. Aty ku ato nuk përputhen siç në disa raste këtë vit, aty në mos falimentifshin, vitin tjetër “çao bela”, ku të kam parë!?

Po, shqetësuese është kritika kur ajo përpiqet të thotë të vërtetën, kur ajo tenton t’i paraprijë dukurive negative. A është ky turizëm në nivelin e duhur dhe a do të mund të rezistojë dot aritjeve dhe perspektivave që thuhen? Përdora fjalën thuhen e jo parashtrohen, sepse asnjëherë nuk lexova ndonjë platformë ku të theksohet objektivisht se si do të vijojë ky turizëm. Më bëri përshtypje një shkrim i dikujt, i cili thoshte se për të kaluar disa ditë pushimi, në Turqi ndjehem si aga, kurse në jugun tonë si langaraq. E kuptoj fare mirë shqetësimin e tij tëimbshëm. Sepse disa ditë pushimi  kalova në … Golem  dhe u duka më keq se langaraq, tamam idjot. Nuk e “kuptova” se pse vajta!

Golemi, nga mënyra se si është ndërtuar, e organizuar ka kohë që ka “falimentuar”. Ndërtimet aty, janë shembulli më kuptimplotë se në çfarë dore ka pas qenë turizmi ynë. Për çudi, në vend që të bëhen përpjekje që ai vend e ato ndërtime, të cilat e kanë kthyer atë thuajse në një fantazmë të rikonceptohen duke i plotësuar me rrugë e rrugica, me gjelbërim dhe me struktura të plota nëntokësore (ujsjellës, kanalizime e energji), ka dy vite (sidomos sivjet) që ka shpërthyer një “garë” e çmendur ndërtimesh të paspjegueshme. “Zot i madh” kush i hedh lekët kështu në erë, kush i mëson e kush i lejon këta investitorë të ndërtojnë kështu, pa mend e pa pikë perspektive!

Në fakt nuk duhet të na mbërthejë kaq shpejt euforia! Që vendi ynë është i mrekullueshëm nga bukuritë natyrore, këtë nuk e ka zbuluar as zoti Rama e as ai Fevzo i “Opinionit”. Ka 138 vite më parë që kësaj bukurije, “maleve dhe fushave të Shqipërisë” ju ka kënduar si kërkush tjetër Naim Frashëri. Problemi është se si konceptohet dhe se si çfrytëzohet kjo bukuri.

Mendohet se me më pak se 450 kilometra vijë bregdetare, ne do të mund të konkuronim me cilësi vijën bregdetare të fqinjëve tanë, Greqisë apo Italisë përshembull. Çfarë iluzioni! Dhjetë miljonë turistë vitin që kaloi, 14 miljonë këtë vit, 20 miljonë në vitet e ardhëshme. Dakort por ku? A mund të mendohet që me një popullsi prej 2.47 miljon banorë, nga të cilët 750 mijë pensionistë, të mund t’i shërbehet  kësaj “mizorie”? Edhe mund të shërbehet (me 200 apo 300 mijë filipinas ndofta) por pasojat do të jenë të parikuperueshme. Dhe kjo, jo pse mund të ulet numuri i turistëve, por kjo strukturë turistike që po ngrihet kështu me tulla e me llaç dhe me një mendim “mizerabël” nga pikpamja urbanistike, është krejt e sigurtë se do të kthehet në të kundërt, në katastrofë.

Sepse nuk bëhen llogari.

Së pari çfarë përfaqësojnë plazhet shqiptare, sa është kapaciteti i tyre. Pra, sa turistë mund ta çfrytëzojnë këtë hapësirë? Ku ta gjesh këtë përgjigje? Asgjëkundi. Le të përpiqemi të “qullosim” vetë ndonjë gjë, thjeshtë për të parë në vija të trasha se për çfarë hapësire bëhet fjalë dhe sa persona mund të qëndrojnë të qetë aty në 450 kilometrat e vijës tonë bregdetare (4 qint e 50 mijë metra linear).

Në se e marim të gjithë këtë gjatësi si një plazh të tërë, duke mbajtur tetë metra të lira (normativë) nga vija e ujit dhe duke konsideruar “plazh” një zonë prej 20 metra gjërësi, i bie që të kemi në dispozicion 9 milion metra katror sipërfaqe plazhi.

Duke marë parasysh se për çdo pushues duhen 3.5 metra katror sipërfaqe (normativë), si dhe duke e konsideruar si një plazh gjigand krejt bregdetin shqiptar (bashkë me derdhjet e lumenjëve, lidhjet me kënetat e liqenet, Karaburunin, Sazanin e krejt rrëpirat mbi vijën e ujit), duke filluar qysh nga kufiri verior (derdhja e lumit Buna e deri në atë jugor (kepi i Stillos), i bije që sipërfaqe plazhi në dispozicion të ketë për maksimumi 2.6 miljon persona. Dmth, në të njëjtin moment, në të gjithë vijën bregdetare shqiptare me një gjërësi prej … 20 metrash dhe në pikun e vet (ora 11 a.m. ta zemë), mund të “shtrihen” në rërë e nëpër shezlongje maksimumi 2.6  miljon vetë, persona, turistë.

Natyrisht që ky “hesap” që bëj, nuk është real dhe kjo kuptohet nga të gjithë. Sepse jo të gjithë lahen e dalin në rërë në të njëjtën kohë. Ka që rrinë edhe 5 veta kapicë në një çadër, ka që shkojnë në breg të detit vetëm për ajrin e tij, ka që shkojnë tjetërkund, nëpër lumenj, male e nëpër qytete turistike dhe turizmi nuk mbetet vetëm në dy muaj, etj. Sado i madh që të jetë gabimi këtu, një gjë del e qartë. Si kudo edhe turizmi ka një kapacitet të caktuar. Sa është ky, 10, 15, 20 miljonë apo … 5 miljonë persona? Kush na e thotë këtë? Natyrisht që unë jo.

Unë po, jam i sigurtë se në Golem, ku e kisha mundësinë të shkoja, jam krejt i qartë se aty nuk vjen fare, por fare era shtet. Aty sundon anarkia, duke filluar qysh nga rruga dytësore paralel me autostradën e deri në vijën e detit. Asaj që i thonë “belvedere” (pamje e bukur) ka filluar të bëhet si tynel. Nga krahu i rërës (plazhit) ajo ka filluar të bllokohet me kjoska restorant e bare, përgjatë të cilave në mbrëmje njerzit “përplasen” me njëri tjetrin dhe pluhuri i pantoflave që ngrihet  deri në “madhështinë” e menuve, përzjehet me mocarelën e shkrirë të picave. Matanë, 30 metra deri te vija e ujit, edhe sikur të duash të bësh shëtitje në breg (si dikur), të thyhen këmbët nëpër zhezlongjet që lëpihen nga valët e detit dhe nga errësira që ta bën “xëx”.

Kush e ka vendosur këtë lloj “urbanistike” kështu?! Askush përveçëse konkurencës prej egërsire që aty mbizotëron dhe që po e kthen këtë zonë në një “parajsë” të “investitorëve” injorantë, për të cilët leku (investimi) mer vlerë vetëm kur ai shëmton dhe shkreton gjithëçka për rreth tij. Dhe ministria me komitetet e me “lukuninë” e nëpunësve të vet, rri e na tregon përgjithësime mbi turizmin elitar, në vend që çdo ditë titullarët e saj të jenë aty ku i thërret detyra dhe bashkë me policinë e organet lokale të korigjojnë në vend çdo gjë që nuk shkon, aty në mes të plazheve, hoteleve, parkingjeve, marketave, ambulancave, farmacive e çdo gjëje të nevojëshme. Në pesë ditë që kalova aty në Golem, të paktën tre ditë nuk vura aspak sy në gjumë. Më çapaluan … mushkonjat! Ndaj e thashë se mu duk vetja një “idjot”, pikërisht pse mora përsipër këtë “aventurë”, e cila në atë pjesë të Golemit ku isha unë nuk mund ta quash pushim por “torturë”.

Në fakt turizmi nuk është e ardhmja jonë. Ai natyrisht që është një aktivitet i cili duhet vlerësuar me shumë seriozitet, së pari e mbi të gjitha që ai të mos kthehet në katastrofë, në një investim që të shëmtojë natyrën tonë të bekuar, por ta vendosi atë në shërbim të qytetarëve (5 apo 6 miljon shqiptarëve në rradhë të parë), në përmirësim të jetesës dhe shëndetit të tyre. Por asnjëherë ai nuk duhet të bëhet shkak për të “verbuar” rëndësinë e sektorëve të tjerë, të cilat vendosin për të ardhmen e qytetërimit tonë, siç janë çfrytëzimi i pasurive nëntokësore, prodhimi e mbulimi me energji i gjithë ekonomisë, bujqësinë dhe industrializimin e nënprodukteve të saj, si dhe ndërtimit të një infrastrukture të tillë që të lidhi organikisht këta sektorë me njeri tjetrin.

Të ndërtosh tynel sot me 180 miljon euro për të shkurtuar 20 minuta rrugën e turistëve, përpara se ta zemë të ndërtosh hidrocentralin e Komanit, përpara se të shpëtosh  Shkodrën dhe Lezhën nga përmbytjet, para se të kthesh me urgjencë ujin për vaditje në krejt ato 200 mijë hektarë tokë bujqësore që e kishin dhe ju a piu “kuçedra” etj. etj, kjo është një tregues sinjifikativ që tregon se shteti, qeveria dhe krejt organet mvartëse të tyre kanë devijuar nga detyra kryesore, rritja në maksimum e me çdo kusht e efektivitetit të investimeve, pikërisht aty ku derdhen taksat e qytetarëve, mundi dhe kursimet e një prej popujve më të varfër në Europë e matanë saj.

Mjaft! Është lënë boll kjo qeveri kështu e qetë dhe e patrazuar nga gjumi “turistik” me lule e me ngjyra, apo nga veprimtaria e pështirë e opozitës të djegjes të gomave, të cilat e kanë futur gjithë këtë popull të votojë ashtu siç duhet, por rezultatin ta marë  tamam ashtu siç nuk duhet.

—-

Botuar në rubrikën Letër Kryeredaktorit në DITA versioni print i gazetës