Mbresa dhe kujtime nga diplomati Jorgji KOTE, përkthyesi zyrtar gjatë 6 muajve të krizës më të rëndë shqiptare, Mars – Shtator 1997:
Sa herë përkujtohet kriza më e rëndë e shtetit shqiptar që shpërtheu në Mars 1997, krahas dhimbjes, trishtimit dhe zemëratës për shkaktarët e asaj tragjedie të pashembullt, nderojmë me respektin më të madh ata mijëra shqiptarë të ndershëm që iu kundërvunë të keqes, duke mbështetur fuqimisht politikën dhe komunitetin ndërkombëtar për rikthimin në normalitet të jetës, shtetit dhe demokracisë.
Në atë mars 1997 më caktuan në Kryeministri si ndihmës të kryeministrit Fino për shtypin; falë përvojës 25 vjeçare, ato 7 muaj bëra dhe punën e përkthyesit të tyre zyrtar pothuajse në të gjitha takimet, vizitat brenda dhe jashtë vendit dhe në rastet e tjera, me përjashtim të takimeve te ish-Presidenti Berisha.
Kjo më dha mundësinë ta njihja më nga afër Kryeministrin Fino dhe Kancelarin Vraniztky.
35 vjeçari energjik, gjirokastriti Bashkim Fino u caktua me konsensusin e 10 forcave politike Kryeministër i Qeverisë së Pajtimit Kombëtar.
Fino zhvillonte jo më pak se 10 takime në ditë me ambasadorë, drejtues të lartë të organizatave ndërkombëtare, kryeministra etj në Tiranë dhe jashtë vendit. Realizimi i zgjedhjeve të parakohshme të 29 qershorit 1997 si objektivi më madhor i asaj periudhe e shtonte më shumë këtë trysni të gjithanshme te të gjithë. Situata kërkonte saktësi, cilësi, dhe rezistencë fizike, pasi punohej me dhe pa orar në tension të jashtëzakonshëm takimesh, telefonatash dhe incidentesh të pafund.
Më 24 – 25 Mars, ai ishte në Romë dhe Vatikan. Takimi me Kryeministrin Prodi, ministrin e Jashtëm Dini e të tjerë ishte i hapur, miqësor, me mbështetje të plotë. Dukej se po rilindte shpresa për ditë më të mira. Kjo u pa dhe duket se u bë dhe më e sigurt kur ai mori bekimin nga Papa Gjon Pali II atje, në Selinë e Shenjtë.
Në takimet zyrtare tre ditore në Uashington në fillim të muajit Maj, në krye të delegacionit qeveritar, ku ishin dhe ministrat Arben Malaj, Spartak Ngjela dhe Arjan Starova, Fino u prit në Bankën Botërore dhe FMN nga drejtuesit e tyre më të lartë, me garanci për mbështetje financiare dhe projekte për Shqipërinë.
Takimet më të rëndësishme ishin në Departamentin e Shtetit me praninë e zv.sekretarëve, ndihmësave të tyre dhe me Sekretaren e Shtetit, M. Albright. Pas përfundimit të takimit zyrtar mes dy delegacioneve, Albright e ftoi Finon në zyrën e saj të punës, ku isha dëshmimtar i mbështetjes së hapur të saj, duke i premtuar se celulari i saj do të ishte i hapur 24/24, premtim që ajo e mbajti në çdo rast.
Franz Vranitzky vinte nga Austria, historikisht e interesuar për Ballkanin dhe vendin tonë, nyje ndërkombëtare politike, ekonomike dhe diplomatike.
Mjaft popullor qysh në rininë e tij si kapiteni i ekipit olimpik të basketbollit dhe pastaj bankier nga më të shquarit, “ mjeshtëri” që e vazhdon dhe sot në moshën 85 vjeçare. Ishte lideri fitimtar i Partisë së famshme social-demokrate austriake, nxënës i legjendarit Willy Brandt dhe aleat i PS-së sonë. Për 12 vite rresht ( 1984 – 1986) Kancelari më jetëgjatë i koalicionit të madh me konservatorët e djathtë, aleatë të fortë të PD-së.
Kancelari Vranitzky kishte dhënë dorëheqjen në Janar 1997.
Siç është e regjistruar në dhjetëra kronika televizive dhe në shtypin vendas e atë ndërkombëtar, gjatë periudhës mars – shtator 1997, Kancelari Vranitzky erdhi 10 herë si i Dërguari Special i Kryetarit të OSBE-së në vendin tonë. Gjatë këtyre qëndrimeve 2 – 3 ditore, ai zhvillonte takime intensive pune me kryeministrin Fino, me qeveritarë të tjerë, drejtues të institucioneve të ndryshme etj, takime që mbylleshin me konferenca shtypi në Hotel Rogner.
Ai pati takime të shumta me liderët e të 10 forcave politike, deri në realizimin e Marrëveshjes së njohur politike të muajit maj të atij viti lidhur me zhvillimin e zgjedhjeve të parakohëshme të 29 qershorit 1997.
Qysh në takimin e parë me Finon më 16 Mars në Tiranë bëri përshtypje se ai kërkoi praninë e medias; sepse sipas Vranitzky-t, suksesi i atij misioni nuk mund të ishte i mundur pa rolin e medias.
Në të gjitha takimet e tij në Tiranë nuk e dëgjova asnjëherë të fliste me zë të lartë. Madje, për të qenë të sinqertë, ish-Kryeministri i ndjerë Fino kishte raste që i ngrinte tonet e të folurit, për shkak të situatës së jashtëzakonshme të asaj kohe, ndërsa Kancelari asnjëherë nuk i ngriti tonet.
Megjithë tensionin dhe ngarkesën e jashtëzakonshme, nuk e pashë asnjëherë të lodhur, të mërzitur apo nervoz. Kur shkoja për ta njoftuar për diçka në sallën e ngrënies te Rogner, me mirësjellje me ftonte dhe shfaqte gëzim të përmbajtur për lajmet e mira.
Në terrenin praktik, siç dihet, dilnin vazhdimisht probleme, konflikte, të papritura, devijime nga ajo çka ishte premtuar etj; Vranitzky tregoi më të mirën dhe në konferencat/intervistat e shtypit ”live”. E pashlyeshme thënia e tij në përgjigje të një pyetjeje se “ këtu te ju nuk merret vesh kush është ëngjëll dhe kush djall” !
Më bënte përshtypje se ndërmjet pauzave fare të shkurtra midis takimeve, veç fragmenteve ndeshjesh basketbolli që shihte në TV aty në Rogner, me shumë mirësi dhe kurreshtje më pyeste dhe dëgjonte me shumë vëmendje shpjegimet e shkurtëra mbi gjuhën, kulturën dhe traditat e vendit tonë. Mrekullohej që aktori ynë me famë botërore, Aleksandër Moisiu kishte luajtur në “Volks Theatër” në Vjenë, për Karl Gegën dhe për figura të ndritura të kulturës sonë që kishin studiuar e punuar në Austri.
Më në fund, mbasi vendi iu rikthye normalitetit, shteti, qeveria dhe opinioni publik me të drejtë i shprehën mirënjohjen këtij ndërmjetësuesi të paqes dhe stabilitetit në vendin tonë.
Në këtë përvjetor, i urojmë Kancelarit Vranitzky jetë të gjatë dhe i bëjmë homazh kujtimit të Bashkim Finos, politikanit dhe Kryeministrit të krizës 1997!