Pensionet, Kryeministri dhe pagat në sektorin e Ndërtimit

Ing. Erion Periku

Botuar në DITA

Kryministri i Shqipërisë, i cili është i bindur se mundet të zgjidhë gjithçka që ndodh në rruzull, së fundmi, ka vendosur të merret edhe me një çështje që i takon vërtetë: atë të pensionit të pleqërisë.

18.500 lekë në muaj janë të pamjaftueshme për të siguruar mbijetesën, jo më për një jetesë normale. E pas gati 12 vitesh duke na qeverisur, këtë e paska konstatuar edhe kryeministri.

Pasi u cek nga ai, çështja filloi të trajtohej gjerësisht. U prononcuan edhe përfaqësuesit e Bankës së Shqipërisë. Por nuk u hodh dritë se sa do të jetë pensioni minimal (në shifra), kur do të bëhet ndryshimi i madh dhe me çfarë do të mbulohet kjo shtesë.

Ndërkohë që këto pika të rëndësishme mbeten mister, në deklaratat e tij, kryeministri ka shpallur fajtorë për situatën aktuale punëdhënësit e sektorit privat. Më saktë, sipas tij, niveli tmerrësisht i ulët i pensionit të pleqërisë është shkaktuar nga mosdeklarimi i pagës së plotë të të punësuarve nga punëdhënësit.

Një prej sektorëve që i referohet të jetë duke bërë të tilla paudhësi është ai i ndërtimit. Kryeministri deklaron se në këtë sektor nuk ka punonjës me pagë nën 700 Euro në muaj.

Si pjesë e sektorit të ndërtimit prej gati dy dekadave në Shqipëri, mund të them se ky sektor është një nga më kaotikët, më të pakontrolluarit në vend dhe me problematika të panumërta. Për shembull:

1. Asnjë institucion shtetëror (a jo) nuk e di me saktësi numrin e inxhinierëve që jetojnë dhe kryejnë aktivitetin e tyre profesional në Republikën e Shqipërisë;

2. Prej 13 vitesh, nuk ka asnjë institucion qe jep në mënyrë të ligjshme titullin “inxhinier”;

3. Komisioni për Dhënien e Licencave, perveç se jep licenca sipas ‘midesë’, përditësimin e fundit të regjistrave e ka bërë diku në mes të mandatit të Rama II, pra gati 6 vite më parë;

4. Sektori i Ndërtimit vijon të operojë me kodin e projektimit të vitit 1989.

Këto çështje lehtësisht të zgjidhshme për cilëndo qeveri që dëshiron të punojë, do ia kishin rritur dukshëm standardet, madje edhe pagat, sektorit. Nuk jam në gjendje të them saktësisht se sa është paga minimale në ndërtim, në këto kushte, pasi institucionet tona nuk i bëjnë kurrë publike shifrat dhe të dhënat statistikore edhe kur i disponojnë. Por dyshoj fort se është 700 euro, si shprehet z. Rama. Mund ta kenë keqinformuar.

Këtë e bazoj në disa të dhëna në faqen zyrtare të Agjencisë së Prokurimeve Publike (APP). Aty mësohet se sa i paguan qeveria inxhinierët më të kualifikuar në vend, më saktë mbajtësit e licencës së mbikqyrjes dhe kolaudimit (MK).

Sipas ligjislacionit në fuqi, një inxhinier ka të drejtën e licencës MK, vetëm pasi ka ushtruar profesionin për të paktën 15 vjet.

Sipas faqes zyrtare të APP, në datën 29 Prill 2024, u shpall nga institucionet shtetërore tenderi me numër reference REF-00806-04-09-2024. Në dokumentat standarte të këtij tenderi (DST), objekti i të cilit është mbikqyrja e punimeve të ndërtimit të financuara nga buxheti i shtetit, kërkohen 7 inxhinierë te licencuar në mbikqyrje dhe kolaudim (MK) për nje periudhe kohore prej 24 muaj.

Në fund të parashtrimit theksohet se – Stafi i kërkuar në kete pikë nuk duhet të jetë i angazhuar në kontrata të tjera, apo të deklaruara në procedura të shpallura fituese.
Thënë ndryshe, inxhinierët e kërkuar duhet të jenë të përkushtuar tërësisht në këtë objekt/kontratë dhe nuk mund të kryejnë punë tjetër përgjatë kësaj periudhe.

Një kërkesë shume e drejtë për sa i përket proceseve të punës në një projekt ndërtimi.

Fondi limit i parashikuar për këtë tender nga institucioni përkatës ishte 6,342,990.37 Lekë, ndersa fitues u shpall kompania që ofroi vleren 5,700,000.00 Lekë.

Për ata qe nuk e njohin sektorin e ndërtimit, mbikqyrësi i punimeve është subjekti i cili mbron dhe siguron interesat e investitorit. Pra, në këtë rast, është subjekti që garanton se taksat tona shkojnë në destinacionin e duhur. Në vlerën bruto, administrata parashikon 37.756 Lekë/muaj për çdo inxhinier.

Fituesi i tenderit shkon një hap më tej duke ndarë vetem 33.929 Leke/muaj për inxhinier, ndërsa në mesin e 20 kompanive pjesëmarrëse në tender shkohet edhe më tej dhe i ofrojnë 24.000 lekë/muaj inxhinierëve.

Edhe nëse kompania fituese nuk do të fitojë as edhe një kacidhe dhe punon 24 muaj veç për eksperiencë, dhe e gjithë vlera i shkon inxhinierit, po t’i hiqen vlerës së tenderit sigurimet shoqërore dhe ato shëndetsore, vlera maksimale që shkon në xhepin e inxhinierit me minimalisht 15 vite eksperiencë është 24500 lekë/muaj ose 240 Euro/muaj.

Prandaj, administrata dhe vetë z. Rama i detyrohen taksapaguesëve disa shpjegime:

1. Si dhe kush i ka hartuar termat e references?

2. Si do i paguaj kompania fituese inxhinieret me 34 mijë lekë/muaj kur rroga minimale është 40 mije Leke/muaj?

3. Përse z. Rama hamendëson se në ndërtim edhe punonjësi më pak i kualifikuar paguhet 701 Euro/muaj, ndërkohe që administrata e tij e vlerëson inxhinierin më të kualifikuar 240 Euro/muaj?

4. Cili inxhinier do të ruajë miliona eurot e taksave tona për t’u paguar 800 lekë/dita dhe sa përllogaritet ta ketë pensionin inxhinieri i cili në kulmin e karrierës paguhet vetëm 24 mijë lekë/muaj?

Ky është një prej shumë rasteve që tregojnë se administratës publike i mungon sjellja institucionale. Nëse sektori i ndërtimit do të rregullohej dhe kontrollohej nga institucionet përkatese, pagat reale dhe ato të deklararuara do të ishin e njëjta gjë dhe shume herë më të larta nga ç’janë sot.

Prandaj është e udhës që të dispilinohet sektori i ndërtimit, duke filluar me identifikimin e gjithë trupës inxhinierike që jeton dhe ushtron aktivitetin brenda vendit, kontrollin e dhënies së licensave dhe përgatitjen e saktë të termave të referencës.

Nëse këto të fundit, të cilat janë edhe detyrime ligjore, do të realizoheshin, pagat e sektorit nuk do të ishin 701 Euro/muaj por së paku 4-5 herë më të larta. Ndoshta do rriteshin edhe pensionet.

©️Copyright Gazeta DITA

Ky artikull është ekskluziv i Gazetës DITA, gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”. Shkrimi mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar DITA dhe në fund të vendoset linku i burimit, në të kundërt çdo shkelës do të mbajë përgjegjësi sipas Nenit 178 të Ligjit Nr/ 35/2016