Goditja e Iranit nga SHBA është një ngjarje me potencial për pasoja të mëdha gjeopolitike dhe njerëzore. Ky akt do të ketë pasoja që shtrihen përtej Lindjes së Mesme — deri në Perëndim, Azi, dhe madje në vende të vogla si Shqipëria.
1. ANALIZA GJEOPOLITIKE
Irani është një lojtar kyç në Lindjen e Mesme. Përveç forcës ushtarake, ka rrjet të gjerë aleatësh jo-shtetërorë (proxy): Hezbollah në Liban, Houthis në Jemen, milici shiite në Irak, Siri dhe Bahrein. Këto grupe mund të përdoren për të goditur interesa amerikane apo izraelite në mënyrë të tërthortë, pa e futur Iranin zyrtarisht në një luftë të hapur.
Rusia dhe Kina
Rusia ka marrëdhënie të mira me Iranin dhe do të shfrytëzojë këtë rast për të forcuar pozitën kundër Perëndimit.
Kina është e interesuar për stabilitet energjetik; do të dënojë veprimin amerikan, por në mënyrë të kontrolluar.
Evropa
BE do të kërkojë qetësim dhe de-përshkallëzim. Vendet si Franca dhe Gjermania, që ishin pjesë e marrëveshjes bërthamore me Iranin (JCPOA), do të ndihen të përjashtuara dhe të paafta për ndikim.
2. ANALIZA USHTARAKE
SHBA rrezikon: Sulme ndaj bazave në Irak, Siri, Bahrein, Katar.
-Dronë dhe raketa ndaj objekteve diplomatike ose ushtarake.
-Sulme kibernetike në infrastrukturën kritike amerikane apo të NATO-s.
Një përshkallëzim rajonal mund të ndezë një konflikt më të gjerë që përfshin: Libanin, Sirinë, Jemenin, rrezik për të prekur edhe Turqinë, Arabinë Saudite dhe Emiratet
3. ANALIZA EKONOMIKE
Ngushtica e Hormuzit, ku kalon 20% e naftës botërore, është nën kontrollin e Iranit. Nëse Irani e mbyll atë, çmimi i naftës mund të shkojë më shumë se 150$ / fuçi. Kjo do të shkaktonte inflacion të përgjithshëm, rritje të çmimeve të transportit dhe ushqimit
Edhe bursat do preken. Tregjet financiare në raste të tilla reagojnë menjëherë me panik; bie besimi në investime në vendet me prani ushtarake të SHBA.
Dhe ka gjithashtu rrezik për reduktim të remitancave nga emigrantët për shkak të inflacionit në Perëndim.
4. ANALIZA SHOQËRORE
Kjo luftë mund të shkaktojë ndarje të thella në opinionin publik amerikan, mes atyre që mbështesin “forcën” dhe atyre që kërkojnë izolim.
Forcat ekstremiste gjithashtu mund të përdorin situatën për të nxitur dhunë në Perëndim.
Situata e krijuar shton rrezikun për sulme terroriste të izoluara në qytetet evropiane.
Mund të shpërthejë një valë e re emigrantësh/refugjatësh, sidomos në drejtim të Turqisë, Greqisë, dhe më pas Evropës (përfshi Shqipërinë si korridor kalimi).
5 – PASOJA PËR SHQIPËRINË?
Shqipëria është një vend importues i madh i naftës dhe gazit, prandaj çdo lëvizje në Lindjen e Mesme që ndikon çmimin e energjisë reflektohet drejtpërdrejt tek çmimi i transportit, ushqimeve dhe prodhimeve vendase. Nëse çmimi i naftës rritet me mbi 30-40%, kjo do të krijojë:
-Rritje të inflacionit.
-Vështirësi për biznesin e vogël dhe të mesëm.
-Rënie të fuqisë blerëse të popullatës.
Veçanërisht goditen qytetarët me të ardhura të ulëta dhe fshatrat që varen nga transporti i mallrave për furnizim.
Mund të ketë edhe pasoja të sigurisë: Shqipëria, si vend anëtar i NATO-s dhe aleate e ngushtë e SHBA, mund të shihet si pjesë e orbitës perëndimore nga ana e aktorëve ekstremistë që duan të dërgojnë mesazhe hakmarrjeje. Edhe pse vendi nuk është objektiv i drejtpërdrejtë, mund të ketë: Rrezik për sulme kibernetike ndaj institucioneve ose shërbimeve publike.
Në rrethanat e sotme vendi ka nevojë për rritje të mbikëqyrjes së grupeve fetare ose individëve të radikalizuar. Duhet edhe një debat publik për pozicionin e Shqipërisë si vend i vogël në një përballje të madhe.
Në rast se kriza zgjatet dhe përshkallëzohet, mund të ndodhë rritje e pasigurisë sociale për shkak të frikës së përgjithshme dhe ndikimit të krizës globale te qytetarët.
Përhapja e teorive konspirative, sidomos në rrjetet sociale nuk do mungojë ashtu si edhe rritja e ndikimit të propagandës islamike radikale në disa segmente të shoqërisë, që mund të përdorin luftën si justifikim për mobilizim ideologjik.
Gjithashtu, nëse nga Lindja e Mesme nis një valë e re emigrantësh dhe refugjatësh, Shqipëria do të jetë një nga vendet tranzit për ata që duan të shkojnë drejt BE-së. Kjo do të sjellë.nevojë për përforcim të kufijve dhe kapaciteteve të pritjes, si dhe mundësi për keqpërdorim të situatës nga trafikantët e qenieve njerëzore.
i.a./ dita
