“Kanadaja meriton respekt”, kryeministri: Me Trump, bisedime tregtare vetëm sipas kushteve tona

Kryeministri kanadez Mark Carney tha se vendi i tij meriton respekt nga SHBA-të dhe do të hyjë në bisedime tregtare dhe sigurie me Presidentin Donald Trump vetëm me kushtet e tyre.

Carney tha për BBC se do ta vizitonte Uashingtonin vetëm kur të kishte një diskutim serioz që respektonte sovranitetin e Kanadasë. Që nga rizgjedhja e Trump në Shtëpinë e Bardhë, presidenti amerikan ka përmendur vazhdimisht bërjen e Kanadasë shtetin e 51-të të Amerikës, gjë që i ka zemëruar kanadezët. Carney, i cili siguroi një fitore historike për Partinë e tij Liberale në zgjedhjet e parakohshme të hënën, tha se një skenar i tillë nuk do të ndodhë kurrë.

“Sinqerisht, nuk mendoj se do të ndodhë ndonjëherë në lidhje me ndonjë vend tjetër… qoftë Panamaja, Groenlanda apo gjetkë”, shtoi ai. Megjithatë, ai tha se ekzistonte një mundësi fitimprurëse për të dyja palët për vendin e tij nëse mund të siguronte një marrëveshje me SHBA-në dhe gjithashtu të ndërtonte marrëdhënie tregtare me Bashkimin Evropian dhe Mbretërinë e Bashkuar.

Marrëdhënie të tensionuara me SHBA-në

SHBA-ja është një treg i madh për bizneset kanadeze me afërsisht 75% të eksporteve të Kanadasë që shkojnë drejt jugut. Kanadaja përbën një përqindje shumë më të vogël prej 17% të eksporteve të SHBA-së. Kanadaja është gjithashtu furnizuesi më i madh i huaj i naftës bruto të Amerikës. Deficiti tregtar i Amerikës me Kanadanë, që pritet të jetë 45 miliardë dollarë në vitin 2024 – u shkaktua kryesisht nga kërkesat e SHBA-së për energji.

Marrëdhëniet midis Kanadasë dhe SHBA-së janë tensionuar në muajt e fundit, të nxitura nga fjalimi i Trump për një “shtet të 51-të” dhe referimi ndaj ish-kryeministrit Justin Trudeau si “guvernator”, titulli për udhëheqësit e shteteve individuale amerikane.

Presidenti amerikan ka shkaktuar gjithashtu një luftë tregtare globale në të cilën Kanadaja ishte një nga vendet e para të shënjestruara me tarifa. Trump ka vendosur pjesërisht një tarifë të përgjithshme prej 25% për mallra të ndryshme kanadeze, së bashku me taksa importi prej 25% për të gjitha importet e aluminit dhe çelikut, por ka përjashtuar produktet e mbuluara nga një marrëveshje tregtare e SHBA-së, Kanadasë dhe Meksikës e njohur si USMCA.

Kanadaja është hakmarrë me tarifa me vlerë rreth 60 miliardë dollarë kanadezë (42 miliardë dollarë; 32 miliardë paund) për mallrat amerikane. Carney tha se bisedimet me Trump do të zhvilloheshin “sipas kushteve tona, jo sipas kushteve të tyre”.

“Ekziston një partneritet që duhet të ketë, një partneritet ekonomik dhe sigurie”, tha ai.

“Do të jetë një ndeshje shumë e ndryshme nga ajo që kemi pasur në të kaluarën.”

Carney e ka cilësuar përvojën e tij në trajtimin e krizave ekonomike globale si një mënyrë për t’u marrë me Trumpin për tarifat. Përpara se të bëhej kryeministër në fillim të marsit, Carney nuk kishte mbajtur kurrë një post politik. Ai është bankier me profesion, duke udhëhequr Bankën e Kanadasë gjatë krizës financiare globale të vitit 2008 përpara se të bëhej personi i parë jo-britanik që mori detyrën e lartë në Bankën e Anglisë nga viti 2013 deri në vitin 2020. Kryeministri tha se Kanadaja ishte klienti më i madh për më shumë se 40 shtete në SHBA.

“Mbani mend se ne i furnizojmë ata SHBA-të me energji jetësore. Mos harroni se ne i furnizojmë fermerët e tyre me praktikisht të gjithë plehrat e tyre”, tha Carney për BBC-në.

“Ne meritojmë respekt. Ne presim respekt dhe jam i sigurt se do ta marrim përsëri me kalimin e kohës, dhe pastaj mund të zhvillojmë këto diskutime.”

Kanadaja dhe SHBA-ja, së bashku me Meksikën, kanë ekonomi thellësisht të integruara, me mallra të prodhuara me vlerë miliarda paund që kalojnë kufijtë çdo ditë, për shembull, pjesë makinash. Futja e tarifave, të cilat janë taksa që vendosen mbi mallrat sapo ato hyjnë në një vend dhe paguhen nga importuesi, kërcënon dekada bashkëpunimesh midis kombeve.

Trump ka argumentuar se tarifat do të inkurajojnë më shumë amerikanë të blejnë mallra të prodhuara në vend, gjë që në fund të fundit do të nxisë prodhimin dhe vendet e punës në SHBA.

Tregtia me aleatët po ‘vihet në provë’

Ndërsa kundërshtari kryesor i Amerikës në konfliktin tregtar global është Kina, futja e të ashtuquajturave “tarifa reciproke” të Trump ndaj vendeve si Mbretëria e Bashkuar dhe vendeve të tjera evropiane ka bërë që aleatët të kërkojnë marrëveshje të reja në përgjigje të barrierave tregtare me ekonominë më të madhe në botë.

Carney, i cili mbështeti kancelaren e Mbretërisë së Bashkuar Rachel Reeves gjatë zgjedhjeve të përgjithshme britanike, tha se “dikush do të mendonte” se Kanadaja dhe Mbretëria e Bashkuar mund të nënshkruanin një marrëveshje të ngecur të tregtisë së lirë si pjesë e diversifikimit të tregtisë, por theksoi se rreth 95% e tregtisë midis vendeve është në fakt pa tarifa tashmë.

“Ne mund të zgjerojmë nivelin e integrimit midis vendeve tona, vendeve me të njëjtat mendime. Mendoni për partneritetet në mbrojtje dhe këto biseda sapo kanë filluar, kështu që ka shumë që mund të bëjmë”, shtoi ai.

Në një deklaratë duke uruar Carney-n, Kryeministri i Mbretërisë së Bashkuar, Sir Keir Starmer, tha: “E di që do të vazhdojmë të punojmë ngushtë në mbrojtje, siguri, tregti dhe investime.”

Carney tha se samiti i G7-ës i organizuar nga Kanadaja në qershor do të ishte “shumë i rëndësishëm” në përcaktimin e rrugës së ardhshme të luftës tregtare globale, duke shtuar se do të “vënte në provë” nëse grupi i shtatë ekonomive më të përparuara në botë – që përfshin SHBA-në – ishte ende “më i ngjashmi nga vendet me mendje të ngjashme”. Samiti do të zhvillohet pak para se të skadojë pauza 90-ditore e disa prej tarifave më të larta të Trump.

j.l./ dita