Nga Dr. Dorian Koçi
Ishte një nga kënaqësitë më të mëdha që në vitin jubilar të Skënderbeut në 2018 të ekspozonim në Muzeun Historik Kombëtar koleksionin krejt të veçantë të librave dhe kronikavenë pothuajse të gjitha gjuhët e Europës për Heroin tonë Kombëtar. Kjo ekspozitë ishte jo vetëm një dëshmi e vlerësimit të përhershëm që Europa i ka dhënë Gjergj Kastriotit, por edhenjë kujtesë e fortë për shqiptarët se sa i thellë është ndikimi i Skënderbeut përtej kufijve tanë.
Një falënderim i veçantë i takon Zonjës Patricia Nogee – ose Tisha, siç e thërrasin të afërmit e saj – për pasionin dhe përkushtimin e saj të jashtëzakonshëm për Skënderbeun dhe historinë e Shqipërisë. Pa përkushtimin e saj të palodhur, kjo ekspozitë nuk do të kishte marrë formën madhështore që përjetuam. Me qindra e qindra vizitorë patën fatin të njihnin përmes librave të saj sesi Europa ka nderuar Gjergj Kastriotin, heroin e shqiptarëve, ndër shekuj.
Trashëgimia historike në letër: Një udhëtim përmes kohës.
Çdo libër, çdo kronikë, çdo faqe e ekspozuar ishte një dritare qëhapej drejt një epoke të lavdishme. Nga botime të rralla në frëngjisht, gjermanisht, italisht, latinisht e deri në gjuhë të tjera më pak të njohura, koleksioni i Tishës dëshmoi për një figurë që tejkalon kohën dhe hapësirën. Skënderbeu nuk ishte thjesht një udhëheqës ushtarak apo një strateg i fortë – ai ishte dhe mbetet një simbol i qëndresës, i lirisë dhe i dinjitetit europian.
Nëpërmjet fjalëve të autorëve të shekujve të ndryshëm, vizitorët përjetuan emocionet dhe dramën e një kohe të trazuar, ku një princ nga një vend i vogël ballkanik bëhej mburojë e qytetërimit europian përballë një fuqie të madhe si Perandoria Osmane. Këto faqe të verdha nga koha nuk ishin vetëm dokumente historike, por edhe dëshmi dashurie për një figurë që frymëzon ende sot.
Bashkëbisedues të historisë
Në hapësirat e Muzeut Historik Kombëtar, ekspozita krijoi një atmosferë të ngrohtë dhe reflektuese. Vizitorët e të gjitha moshave, nga studentë të shkollave e deri te akademikë dhe diplomatë, u ndalën me kuriozitet dhe respekt para çdo materiali të paraqitur. Pyetje, komente, diskutime të gjalla… të gjitha treguan se kjo ekspozitë arriti më shumë se të informonte – ajo preku zemrat dhe mendjet e njerëzve.
Shumë prej vizitorëve shprehën habinë që figura e Skënderbeut ishte kaq e njohur dhe e respektuar në vende që shpesh nuk lidhen drejtpërdrejt me historinë shqiptare. Përmes kësaj ekspozite, shqiptarët patën mundësi të kuptonin më mirë se vlerat që përfaqëson Skënderbeu janë universale dhe prandaj ai ka gjetur vend në historinë e popujve të tjerë.
Roli i albanofilëve : Ura mes kulturave
Pasioni i Zonjës Tisha për Skënderbeun dhe Shqipërinë është një shembull frymëzues i rolit që albanofilët mund dhe duhet të luajnë në ruajtjen dhe promovimin e trashëgimisë kombëtare. E lindur dhe rritur jashtë Shqipërisë, ajo ka ndërtuar një urë të fuqishme midis kulturës shqiptare dhe asaj europiane, duke mbledhur me kujdes e dashuri një koleksion që flet për rrënjët, qëndresën dhe krenarinë tonë kombëtare.
Për shumë shqiptarë të rinj që jetojnë jashtë vendit, angazhimi isaj është një thirrje për të mos harruar prejardhjen, për të ruajtur gjuhën, kulturën dhe historinë. Ekspozita u bë një pikë bashkimi për shqiptarët në atdhe dhe në mërgatë, një vend ku identiteti u festua në mënyrën më të denjë.
Kujtesë dhe angazhim për të ardhmen
Në përfundim të kësaj ekspozite, mbetet një ndjenjë mirënjohjeje dhe detyrimi. Mirënjohje për ata që e bënë të mundur – si Zonja Tisha dhe stafi i Muzeut Historik Kombëtar – dhe detyrim për të mos lënë që ky pasuri kulturore dhe historike të bjerë në harresë. Ajo që pamë dhe përjetuam duhet të kthehet në një nismë të vazhdueshme, në një lëvizje që e mbështet dhe e pasuron më tej trashëgiminë tonë.
Ekspozita tregoi se historia nuk është një kapitull i mbyllur në libra të pluhurosur, por një frymë e gjallë që na udhëheq drejt vetëdijes dhe përgjegjësisë. Skënderbeu është më shumë se një figurë historike; ai është një busull për të ardhmen tonë si komb.
Të tillë ekspozita duhet të shëtisin edhe në qytete të tjera, brenda dhe jashtë vendit, të prekin sa më shumë njerëz, të frymëzojnë brezat e rinj dhe të nxisin interesin për kërkimin shkencor dhe ruajtjen e identitetit. Historia e Skënderbeut është pasuria jonë e përbashkët – një pasuri që duhet ruajtur, studiuar dhe ndarë me botën.
Në fund të ekspozitës, shumë vizitorë ndaleshin pranë fletëve të fundit të librave të ekspozuar, të qetë, të menduar dhe të mallëngjyer. Ndoshta aty e kuptuan më mirë se në çdo vend tjetër se historia nuk është vetëm e kaluar, por është edhe e tashme – dhe mbi të gjitha, është e ardhmja.
