“Franca mund të përdorë armët bërthamore”, paralajmëron eksperti: Nëse Trump braktis Europën, rrezikohet Lufta e Tretë Botërore

Edward P. Joseph, ekspert i Politikës së Jashtme, ka analizuar raportet e Evropës me Donald Trump dhe atë që po ndodhë lidhur me Ukrainën. Duke folur në “A2 CNN”, ai tha se Evropa mund t’ia dalë edhe pa SHBA-në. Por sipas tij, nëse Franca aktivizon armët bërthamore atëherë jemi në prag të Luftës së Tetë Botërore.

-Z. Xhozef, faleminderit që na bashkoheni sot, është një kënaqësi! Do të doja ta nisnim nga përplasja shokuese mes Presidentit amerikan Donald Trump, dhe liderit ukrainas Volodomir Zelenski, në Shtëpinë e Bardhë. Është komentuar shume, por do te doja shume një opinion tuajin, mbi atë që ndodhi. Gaboi Zelenski në mënyrën se si ju qas Trumpit, apo e gjitha ishte një kurth, për ta vënë me shpatulla pas murit në sytë e të gjithë botës…

Çështja kyçe këtu është se pozita e SHBA-së ndaj luftës në Ukrainë, ndaj aktorëve në atë konflikt, Rusise, qe është agresori, e qe sulmoi Ukrainën pa arsye, dhe Ukraina, e cila ka mbrojtur guximshëm veten, ky qëndrim ka ndryshuar plotësisht. Pra, kjo është pika kryesore. Gjeja kryesor është se  SHBA-ja aktualisht i sheh palët e përfshira shumë më ndryshe nga administrata Biden. Administrata Trump, e cila në mënyrë të drejtë dëshiron të ndalë luftën, që është një hap shumë i mirë dhe pozitiv për të gjitha palët, ka një qasje ku beson se duhet të ushtrojë presion mbi Ukrainën dhe të lavdërojë Putinin. Kjo është pikëpyetja këtu, nëse kjo strategji do të funksionojë. Ai fillimisht lavdëron Putinin dhe pastaj ushtrohet presion mbi Ukrainën.. Dhe, sigurisht, treguesit janë se nëse lavdëron Putinin, zakonisht nuk do të dalësh me një rezultat të mirë.

-Donald Trump njoftoi pezullimin e ndihmave per ukrainen dhe ndarjen e informacioneve te inteligjences me Kievi . Kjo strategji, sipas tij, do tia pamundesoje ukraines vazhdimin e luftes, dhe do te conte ne fundin e konfliktit. A mendoni se ka te drejte?

Është shumë e vështirë të shohësh dhe të kuptosh taktikat këtu. Është shumë e çuditshme sepse për të arritur një zgjidhje, nevojitet presion mbi të dy palët. Është shumë e lehtë të ushtrohet presion mbi Ukrainën. Nuk ka nevojë për shumë dramë. Është shumë e qartë që administrata Biden e dinte këtë. Çdo administratë do ta dinte. Nëse e ndërpret mbështetjen për Ukrainën, ia vështirëson shume vazhdimin e luftës. Çështja është që Rusia gjithashtu është në një pozita të vështirë. Ajo është nën presion. Ka humbur kaq shumë ushtarë saqë po kthen sytë nga Koreja e Veriut për ta ndihmuar. Kjo është një tregues i qartë se ajo po vuan. Po kthen sytë nga Irani për dronë, një tjetër tregues. Ka gjithashtu tregues të tjerë që Vladimir Putin është nën presion. Pra, mënyra normale se si do të veprohej këtu është të ruash presionin mbi Rusinë dhe të insistosh te Ukraina, shiko, duam që të angazhohesh në bisedime për paqe. Prandaj, nuk është e qartë se çfarë arrihet duke lehtësuar presionin mbi Rusinë. Kjo është ajo që nuk e dimë. Dhe thjesht, nuk ka logjikë. Por, e di, kjo është Donald Trump dhe qasja e tij ndaj botës nuk është e njëjtë si e të tjerëve. Por është një gjë shumë e çuditshme të lehtësohet presioni mbi palën, që në këtë rast,  është agresori. Prandaj, duke lehtësuar presionin mbi Rusinë, kërkesat e tyre do të rriten. Dhe se më shumë që rriten kërkesat e tyre, aq më e vështirë bëhet për Ukrainën të pranojë marrëveshjen. Pra, nëse je Donald Trump dhe dëshiron të arrish paqe, e cila është një gjë e mirë, dhe është e drejtë për Presidentin Trump të dëshirojë paqe, po e bën më të vështirë për ta arritur atë nëse Rusia rrit kërkesat e saj.

-Sa reale është mundësia që Trump të negociojë një marrëveshje për Ukrainën me Rusinë dhe çfarë do të thoshte kjo për fatin e vendit?

Epo, sigurisht, kjo varet nga kushtet e marrëveshjes. Pra, për t’iu përgjigjur pyetjes suaj nuk e dimë se cilat do të jenë kushtet. E ardhmja e Ukrainës do të varet nga cilat janë kushtet e asaj marrëveshjeje. Tani, e fundit që ne dimë, dhe ju pyetët për takimin shumë të vështirë që presidenti Trump dhe Presidenti Zelensky patën një javë më parë sot. Epo, në fjalimin e tij në Kongres këtë javë, Presidenti Trump duket se e pranon propozimin e Presidentit Zelensky se ai respektonte udhëheqjen e Presidentit Trump dhe dëshironte të bënte paqe.

Kështu që ne mund të shpresojmë se marrëdhënia midis Kievit dhe Uashingtonit do të kthehet në një lloj normaliteti. Ne mund të shpresojmë se Kievi dhe Uashingtoni do të nënshkruajnë një marrëveshje të drejtë për të drejtat e mineraleve dhe se kjo do të sillte më pas Ukrainën në një pozicion ku ajo të bëhej palë në bisedime dhe jo thjesht të lihej mënjanë dhe ti thuhet nga SHBA, këto janë kushtet, duhet ti nënshkruash!

-Zyrtarë në Uashington kanë përmendur një ujdi e cila parashikon lëshime territoriale të një shteti sovran ndaj një shteti agresor. A do të vendoste kjo një precedent të rrezikshëm?

Epo, së pari, ne nuk e dimë nëse këto janë realisht kushte. Sekretari i Shtetit Marco Rubio ka thënë se marrëveshja duhet të jetë e pranueshme, se duhet të ketë një marrëveshje të pranueshme. Dhe ai ka dhënë sinjale se duhet të ketë lëshime. Tani, cilat janë këto lëshime që Rusia duhet të bëjë ne ende nuk e dimë. Por nëse, sigurisht, nëse do të bëhej fjalë për një marrëveshje e njëanshme në të cilën Shtetet e Bashkuara thjesht njohin sovranitetin rus mbi territorin ukrainas, sigurisht që do të ishte një fatkeqësi. Dhe nuk shoh se si kjo do t’i shërbente në ndonjë mënyrë interesave të SHBA-së. Nuk do të ndihmonte aspak me tensionet me Kinën. Pra, kjo është shumë e qartë. Do të ishte shumë e rrezikshme dhe do të ishte kundërproduktive. Nuk do të ishte Amerika e para. Do të ishte një pozicion shumë i dëmshëm për Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Por përsëri, po ju them, ende nuk është e qartë se ky është qëndrimi i administratës Trump.

-Profesor, Ukraina kërkon me ngulm garanci të forta sigurie për marrëveshjen e paqes, dhe po diskutohet mundësia e dërgimit të trupave paqeruajtëse europiane. A është kjo një lëvizje që Moska do ta pranonte?

Ata në fund duhet ta pranojnë një lëvizje të tillë sepse është e qartë se evropianët nuk do të pranonin një lloj marrëveshjeje paqeje që nuk ka garanci sigurie. Dhe nëse evropianët janë të gatshëm të kontribuojnë me trupa dhe Rusia refuzon, atëherë pyetja është, a do të thonë Shtetet e Bashkuara thjesht, shumë keq, ju duhet të besoni fjalën e Vladimir Putinit  se nuk dot ë sulmojë më?  Dhe të gjithë e dinë se shumica dërrmuese e shteteve evropiane, përveç Hungarisë, do ta refuzonin një pretendim të tillë. Dhe përsëri, kjo nuk do të ishte në interesat e SHBA-së, sepse kjo do të thoshte se Uashingtoni do të ishte kundër jo vetëm Ukrainës, por edhe Bashkimit Evropian. Dhe nëse SHBA humb Bashkimin Evropian, atëherë do ta bëjë edhe më të vështirë  luftën e vet me Kinën, sepse, për administratën Trump ky është shqetësimi kryesor. Pra kjo nuk do të kishte kuptim as nga perspektiva, e politikës Amerika e Para.

-Evropa duket më e pasigurt se kurrë për të ardhmen e sigurisë së saj. A është BE-ja e gatshme të përballojë një skenar ku SHBA të tërhiqet gradualisht nga mbështetja për Ukrainën, por edhe Europën?

Epo, është interesante. Evropa është më e pasigurt tani për Shtetet e Bashkuara, por është më e sigurt për nevojën e saj për unitet. Pra, nuk është plotësisht e vërtetë se Evropa është më e pasigurt se kurrë për sigurinë e saj. Është më e pasigurt për shkak se duhet ta bëjë këtë pa garantuesin tradicional, Amerikën. Ne e pamë këtë në samitin e jashtëzakonshëm të organizuar në Londër.  Pra, kishim të gjitha këto shtete të mëdha të Bashkimit Evropian, duke përfshirë Francën dhe Gjermaninë të cilët u mblodhën në Londër, e cila nuk është më kryeqyteti i një shteti të BE-së. Pra, në një farë kuptimi, Bashkimi Evropian është më i sigurt se duhet të garantojë mbrojtjen e tij dhe është më i përkushtuar për të fuqizuar kapacitetet e tij mbrojtëse në të gjithë BE-në.

-Cilat janë opsionet reale të Europës për të ndihmuar Ukrainën nëse SHBA ndryshon kursin e saj? A mund ta përballojë BE-ja financiarisht dhe ushtarakisht një mbështetje të tillë?

Epo, dëgjoni, ajo mund të përballojë, të sigurojë si ndihmë financiare, ashtu edhe ushtarake. Dhe në fund ajo mund të zgjedhë, nëse dëshiron, të mbështesë Ukrainën edhe me trupat e saj. Ky është një vendim. Këto janë shtete sovrane dhe mund të zgjedhin të ofrojnë mbështetje. Edhe nëse Hungaria do ta bllokonte këtë, shtetet individuale të Bashkimit Evropian mund të veprojnë individualisht. Është një fakt shumë rëndësishme këtu të cilin dua ta theksoj. Është shumë I rëndësishëm dhe ka të bëjë me Francën. Presidenti Macron foli për mundësinë e përdorimit të parandalimit bërthamor francez mbi Ukrainën. Dhe kjo është jashtëzakonisht e rëndësishme. Dhe të gjithë shikuesit tuaj duhet ta kuptojnë këtë, se Franca dhe Mbretëria e Bashkuar kanë armët e tyre bërthamore. Këto nuk janë armë bërthamore amerikane. Pra, Franca ka armët e saj bërthamore. Dhe presidenti Macron foli për mundësinë e përdorimit të kësaj force bërthamore. Dhe shihni, kjo pastaj ndryshon në mënyrë dramatike llogaritjen, përfshirë edhe nga presidenti Trump.  Ai përmendi vazhdimisht Luftën e Tretë Botërore në takimin me Zelenskin.. Epo, nëse Shtetet e Bashkuara nuk japin garanci sigurie për Evropën dhe Franca atëherë thotë: mirë, ne do t’i vëmë në përdorim armët tona bërthamore. Nëse Rusia nuk respekton një marrëveshje ose nëse Rusia sulmon më tej, e merrni me mend çfarë? Atëherë ne kemi perspektivën e një konfrontimi bërthamor. Kjo është Lufta e Tretë Botërore. Pra, për Presidentin Trump, për Uashingtonin këto janë llogaritjet dhe konsideratat që duhen bërë. Pra, nëse ofroni zero ndihmë nga Shtetet e Bashkuara, zero garanci sigurie, zero presion ndaj Vladimir Putinit, nëse i bëni të gjitha këto gjëra, atëherë përballeni me mundësinë e Luftës së Tretë Botërore, sepse keni potencialisht Francën që të përdorë armët e veta bërthamore.

-Z. Joseph, a mendoni se Europa duhet të përgatitet edhe për skenarin e largimit të Amerikës nga NATO?

Unë mendoj se anëtarët evropianë të NATO-s, ku përfshihet Mbretëria e Bashkuar, duhet të punojnë me administratën Trump dhe me Sekretarin e Përgjithshëm Rute për t’u siguruar që kjo të mos ndodhë. Pra, ata duhet të sigurohen që Shtetet e Bashkuara të shohin mire të gjitha përfitimet e mbajtjes së kësaj aleance në vend dhe të demonstrimit se janë një partner bashkëpunues me SHBA, që natyrisht është anëtari kryesor i saj. Kështu, u takon anëtarëve evropianë të NATO-s ta bëjnë. Ata nuk duhet të përgatiten për një largim nga aleanca ushtarake, sepse ky do të ishte një sinjal, që Shtetet e Bashkuara thjesht të largoheshin. Jo, në vend të kësaj, ata duhet të këmbëngulin dhe të ripohojnë këtu rëndësinë e madhe të ruajtjes së aleancës së NATO-s.

-Po thuhet se presidenti Trump po afrohet me Rusinë, me synimin për ta shkëputur atë nga Kina, që është edhe rivali kryesor i SHBA. E shihni dhe ju kështu?

Siç thashë edhe më parë, rreziku me këtë qasje është se nëse e shtyni veten më afër Rusisë, atëherë ju mund ta afroni Bashkimin Evropian me Kinën. Pra, çfarëdo që SHBA mund të fitojë, ose mendon se mund të fitojë nga , Rusia përballë Kinës, ajo mund ta humbasë sepse Bashkimi Evropian mund të thotë: Mirë, ju ndani marrëveshje me Rusinë, kështu që ne në Bashkimin Evropian do të lidhim marrëveshjen tonë të veçantë me Kinën. Dhe duhet të kujtojmë se kjo nuk është vetëm një teori. Duhet të kujtojmë se Bashkimi Evropian do të kishte një partneritet strategjik me Kinën, por u ndalua nga administrata e mëparshme Biden, pas rreziqeve që dolën në pah për shkak të luftës ruse dhe mbështetjen e Kinës për Rusinë. Pra, nëse ndryshojnë llogaritet dhe SHBA bëhen me Rusinë për të izoluar Kinën, atëherë BE do të shtyhet drejt afrimit me Kinën, pasi SHBA dhe Rusia do te jenë kërcënimi i bllokut.

-Ajo qe po ndodh me Ukrainën, po shqetëson shume edhe rajonin e Ballkanit Perëndimor, ku gjithashtu Rusia po përpiqet të depërtojë. Duke konsideruar zhvillimet e fundit, përfshirë ndërprerjen e fondeve te ndihmave amerikane, a duhet të përgatitet rajoni për një Amerikë me pak mbështetëse?

Epo, kjo është diçka që mbetet për t’u parë, sepse për administratën Trump, Ballkani është një dilemë. Pra, nuk është aq e qartë se SHBA-të thjesht do të donin t’i dorëzonin Ballkanin Rusisë, për shembull, sepse ky ndikim do të thotë gjithashtu se Kina do të ketë ndikim shumë të fortë në rajon. Këto dy qasje bashkohen dhe ne e dimë këtë sepse shohim se partneri numër një në rajon për Rusinë dhe Kinën është Serbia. Pra, nëse Shtetet e Bashkuara thonë, mirë, e dini çfarë, nuk na intereson vërtet. Ne thjesht do të bëjmë marrëveshje biznesi dhe marrëveshje investimi në mënyrë që ju të bëni atë që dëshironi. Atëherë SHBA do ti hapnin rrugën jo vetëm ndikimit rus, por edhe atij kinez. Dhe këtu duhet të kujtojmë se administrata e parë e Trump, në shtator te 2020, ndërmjetësoi për nënshkrimin e marrëveshjes së  Uashingtonit në Zyrën Ovale, mes kryeministrit të Kosovës, Hoti dhe presidentit Vuçiç. Dhe në atë marrëveshje, kishte të dy dispozita që ishin kundër ndikimit rus në energji dhe ndikimit kinez në rrjetin 5G, domethënë në teknologji. Kështu që në atë kohë, administrata Trump dhe ai vetë e sinjalizuan se nuk e duan ndikimin rus përmes energjisë dhe atë kinez përmes teknologjisë. Pra, mund të imagjinohet se këto shqetësime ende vlejnë.

-Kam dhe një pyetje të fundit. A shihni potencial për destabilizim të mëtejshëm mes Kosovës dhe Serbisë, duke konsideruar sulmin në Banjskë dhe më pas atë në Zubin Potok?

Atëherë përgjigja ime është po!  Ne do të duhet të vëzhgojmë me shumë kujdes potencialin për destabilitet, veçanërisht për shkak se presidenti Vuçiç është nën presion të ashpër brenda vendit. Dhe çdo politikan, që po përjeton një presion serioz të brendshëm, dëshiron një krizë. Dhe asnjë krizë nuk do t’i shërbente Presidentit Vuçiç më shumë se Tensionet në Kosovë, veçanërisht nëse do të kishte viktima. Të gjithë aktorët që janë të angazhuar për të garantuar sigurinë në Kosovë, si KFOR, EULEX-I dhe Mbretëria e bashkuar, duhet të punojnë më qeverinë e Kosovës dhe serbët në veri për ta parandaluar këtë. Dhe mesazhi duhet të jetë shumë I qartë për Beogradin, se asnjëra nga palët e përfshira nuk dëshiron të shohë një përshkallëzim. Shpresa ime është se KFOR është I vetëdijshëm për potencialin. Dhe rreziku I një konflikti të ri me Serbinë, bën që kryeministri Kurti të mos jetë në pozitat për ta sfiduar administratën amerikane.  Kështu të shpresojmë që do të përcillen mesazhet se nuk duam tensione e as konfrontime në Kosovë…

-Z. Xhozef Ju falënderoj shumë për intervistën, dhe që ishit me ne sot, për të ndarë opinionin tuaj.

Ishte kënaqësi.

/Pamfleti