Nishanet janë shenja të zakonshme në lëkurë, që formohen si rezultat i një grumbullimi të melanociteve, qelizave që prodhojnë melaninën, pigmentin që i jep lëkurës ngjyrën e saj. Ato mund të jenë të lindura ose të fituara gjatë jetës dhe ndryshojnë në madhësi, formë, ngjyrë dhe vendndodhje. Në shumicën e rasteve, nishanet janë të padëmshme dhe nuk paraqesin rreziqe shëndetësore. Megjithatë, disa prej tyre mund të zhvillohen në lezione kancerogjene, siç është melanoma, veçanërisht nëse ndryshojnë në mënyrë të papritur.
Nishanet klasifikohen kryesisht në nishane të zakonshme dhe nishane atipike. Nishanet e zakonshme janë simetrike, me kufij të qartë dhe njëtrajtshmëri në ngjyrë. Në kontrast, nishanet atipike kanë formë, ngjyrë dhe strukturë të pazakontë, duke rritur rrezikun për kancer. Faktorët që ndikojnë në shëndetin e nishaneve përfshijnë ekspozimin e tepërt ndaj rrezeve UV, dëmtimet fizike dhe predispozitat gjenetike. Për këtë arsye, monitorimi i tyre është i rëndësishëm, sidomos për ata që kanë një numër të madh nishanesh ose një histori familjare të melanomës.
Nishanet kancerogjene
Një nga shqetësimet më serioze lidhur me nishanet është lidhja e tyre me kancerin e lëkurës, veçanërisht melanomën, një formë e rrezikshme që zhvillohet nga qelizat që prodhojnë pigmentin e lëkurës.
Nishanet kancerogjene zakonisht ndryshojnë në formë, ngjyrë, madhësi ose strukturë me kalimin e kohës. Identifikimi i hershëm i këtyre ndryshimeve është vendimtar për parandalimin dhe trajtimin e sëmundjes. Për të kontrolluar nishanet, duhet të kemi parasysh disa karakteristika kryesore, të cilat bazohen në:
• Asimetrinë. Nëse nishani nuk ka formë të njëtrajtshme, duke pasur një anë të ndryshme nga tjetra.
• Kufijtë. Kufijtë e paqartë, të çrregullt ose me forma të pazakonta.
• Ngjyrën. Nishanet që kanë më shumë se një ngjyrë, për shembull, kombinime të kafesë së errët, të zezës dhe të kuqes.
• Diametrin. Nëse nishani është më i madh se 6 milimetra, duhet të vlerësohet me kujdes.
• Evolucionin. Çdo ndryshim i dukshëm në pamjen, madhësinë ose simptomat si kruarja apo gjakosja.
Personat që kanë shumë nishane apo një histori familjare të melanomës duhet të bëjnë kontrolle të rregullta dermatologjike. Gjithashtu, këshillohet të fotografojnë periodikisht nishanet për të monitoruar ndryshimet me kalimin e kohës.
Nishanet tek fëmijët
Nishanet tek fëmijët zakonisht shfaqen në vitet e para të jetës dhe janë krejtësisht normale. Disa prej tyre janë të lindura, ndërsa të tjerat mund të zhvillohen gradualisht.
Nishanet tek fëmijëtzakonisht janë të padëmshme dhe nuk kërkojnë trajtim, por duhet të monitorohen për ndryshime. Një nga format e nishaneve të lindura që kërkon vëmendje është nevusi kongjenital, një nishan që mund të jetë më i madh në sipërfaqe dhe që ka një rrezik të vogël për të zhvilluar kancer në të ardhmen.
Fëmijët me nishane të tilla duhet të mbahen nën mbikëqyrje të vazhdueshme nga një dermatolog, sidomos kur fillojnë të ndryshojnë gjatë pubertetit. Përveç kësaj, është e rëndësishme që fëmijët të mësohen që herët me zakone të shëndetshme për lëkurën, si përdorimi i kremit mbrojtës nga dielli dhe shmangia e ekspozimit të drejtpërdrejtë në rrezet UV gjatë pikut të tyre. Edukimi i hershëm ndihmon në krijimin e një baze të shëndetshme për mbrojtjen e lëkurës gjatë jetës.
Nishanet në kokë
Nishanet që ndodhen në kokë shpesh janë më të vështira për t’u monitoruar për shkak të vendndodhjes së tyre dhe faktit që janë të mbuluara nga flokët. Megjithatë, ato kërkojnë kujdes të veçantë, pasi janë të ekspozuara ndaj irritimeve nga larja, krehja dhe produktet e flokëve. Për të monitoruar nishanet në kokë, këshillohet të kërkohet ndihma e një mjeku ose të përdoret një pasqyrë për t’i vëzhguar rregullisht.
Nishanet në kokë që ndryshojnë madhësi, kruhen, gjakosen ose bëhen të dhimbshme duhet të vlerësohen menjëherë nga një dermatolog. Shmangia e produkteve të ashpra për flokët, si bojat kimike apo shamponet agresive, mund të ndihmojë në parandalimin e irritimeve të nishaneve në këtë zonë. Gjithashtu, përdorimi i një kapeleje ose shalli në ditët me diell mund të ndihmojë në mbrojtjen e kokës nga dëmet e shkaktuara nga rrezet UV.
Ekspozimi i nishaneve në diell: pasojat
Rrezet ultravjollcë (UV) janë një nga faktorët kryesorë që ndikojnë në ndryshimin dhe dëmtimin e nishaneve. Ekspozimi i zgjatur dhe pa mbrojtje ndaj diellit mund të shkaktojë dëmtime në ADN-në e qelizave të lëkurës, duke rritur rrezikun e kancerit të lëkurës. Nishanet që ndodhen në pjesët e ekspozuara të trupit, si fytyra, krahët dhe shpatullat, janë veçanërisht të ndjeshme ndaj dëmeve nga dielli. Për këtë arsye, është e rëndësishme të merren masa parandaluese si për shembull përdorimi i kremit mbrojtës.
Përdorimi i rregullt i kremit mbrojtes ndihmon në parandalimin e dëmtimeve nga dielli. Një faktor i rëndësishëm në zgjedhjen e produktit është që ai të përmbajë përbërës të tillë si acid hialuronik ose aloe vera, të cilat ofrojnë hidratim të shtuar dhe ndihmojnë në qetësimin e lëkurës. Kremi duhet të ketë një faktor mbrojtës (SPF) të paktën 30 dhe të aplikohet çdo 2-3 orë kur jeni jashtë.
Gjithashtu konsumimi i ushqimeve të pasura me antioksidantë, si rrushi, boronicat dhe frutat e tjera, gjithashtu ndihmon në mbrojtjen e lëkurës nga dëmtimi i rrezatimit. Mënyra të tjera janë veshjet mbrojtëse, si rrobat me mëngë të gjata dhe kapelet me strehë të gjerë, të cilat ofrojnë mbrojtje të shtuar ndaj rrezeve UV. Nëse një nishan bëhet më i errët ose shfaq shenja inflamacioni pas ekspozimit në diell, kjo mund të jetë një tregues i dëmtimit dhe kërkon ndërhyrje të menjëhershme mjekësore.
