Samiti i ngarkuar i javës së kaluar mbi Ukrainën nënvizoi se Bashkimi Evropian përballet me sfida të frikshme dhe të kushtueshme në vitet në vijim. Vendimi për të hapur bisedimet e anëtarësimit me Kievin ishte njëkohësisht një pohim i mirëpritur i solidaritetit të vazhdueshëm dhe një njohje e realitetit se siguria e Evropës është e ndërthurur me rezistencën e Ukrainës ndaj ambicieve revanshiste të Vladimir Putin. Por bisedimet për një paketë të re ndihme prej 50 miliardë paund janë dashur të zgjaten deri në vitin e ri, pas taktikave bllokuese të Viktor Orbanit në Bruksel.
Përfundimisht, një lloj plani modern Marshall do të kërkohet për të rindërtuar një vend të shkatërruar. Do të jetë një biznes shumë i shtrenjtë. Në mënyrë të ngjashme, arritja e ambicies për ta bërë Evropën kontinentin e parë neutral ndaj klimës deri në vitin 2050 do të kërkojë një injektim masiv të fondeve publike. Komisioni Evropian vlerëson se rreth 700 miliardë euro në vit do të duhet të investohen për të përmbushur objektivat e gjelbër të BE-së. Kjo lloj fuqie fiskale do të jetë e vështirë për t’u mbajtur pasi fondi i rimëkëmbjes së Covid të BE-së të thahet në vitin 2026.
Një kalim i drejtë drejt një ekonomie të gjelbër do të kërkojë shpenzime të mëdha për rikualifikim dhe aftësi. Dixhitalizimi i ekonomisë së BE-së, jetik për konkurrencën e ardhshme, do të jetë një tjetër barrë e madhe financiare. Dhe të gjitha këto prioritete duhet të adresohen në një sfond të rritjes së sheshtë, së bashku me një krizë të kostos së jetesës që po kontribuon në rritje të së djathtës radikale nacionaliste partitë.
Një kontekst i tillë testues i ashpër kërkon një strategji ekonomike të guximshme të përshtatshme për kohën, me një rol të madh për investimet publike. Në vend të kësaj, BE-ja është vendosur të kthehet në 2024 në udhëzimet e shtrënguara të shpenzimeve kombëtare që u pezulluan në vitin 2020 kur u përhap pandemia. Bisedimet do të rifillojnë së shpejti për rifutjen e një versioni të modifikuar të rregullave fiskale që kufizojnë borxhin e shteteve anëtare të BE-së në 60% të PBB-së dhe deficitin e tyre vjetor buxhetor në 3% .
Kjo përpjekje e gabuar për t’u kthyer në parimet e ashpra të status quo-s po udhëhiqet nga ministri i financave i Gjermanisë, Christian Lindner. Ironikisht, vetë qeveria e koalicionit të udhëhequr nga socialdemokratët e Gjermanisë ra pre e një vendimi të fundit të borxhit nga gjykata kushtetuese e vendit, e cila vuri veton ndaj devijimit të fondeve të pashpenzuara të huazuara gjatë pandemia në një fond urgjence klimatike jashtë buxhetit. Por zoti Lindner, i mbështetur nga shtete të tjera anëtare “të kursyera”, megjithatë po dyfishon thirrjet e tij për një kthim në konsolidimin fiskal pan-evropian kur kërkohet një qasje shumë më e gjerë.
Versioni i ri i rregullave fiskale që po diskutohet mund të lejojë më shumë fleksibilitet në diskutimet mbi borxhin kombëtar dhe deficitet. Por ndërsa ekonomitë luftojnë për rritje, BE rrezikon të përsërisë gabimin katastrofik të fillimit të viteve 2010, kur masat shtrënguese të mandatuara nga Brukseli pas rrëzimit e përkeqësuan ndjeshëm situatën e keqe. Një studim, nga Fondacioni i Ekonomisë së Re, ka gjykuar se ringjallja e kufirit prej 3% të deficitit do të linte vetëm katër shtete anëtare të BE-së me hapësirën financiare për të përmbushur gjelbërimin objektivat në përputhje me tavanin e ngrohjes globale 1,5C.
Duke krijuar skema novatore si fondi i rimëkëmbjes së Covid-it, Brukseli demonstroi rolin galvanizues të financave publike në kohë të jashtëzakonshme. Një e ardhme thellësisht sfiduese do të kërkojë më shumë, jo më pak, të njëjtën gjë dhe një njohje se investimi shtetëror në nivel kombëtar është thelbësor për prosperitetin e ardhshëm. Kur bëhet fjalë për sigurinë, tranzicionin e gjelbër dhe rikthimin e rritjes, vitet e ardhshme do të jenë ato përcaktuese. Trajtimi i tyre me ekonominë e diskredituar të masave shtrënguese do të ishte një hap katastrofik në drejtimin e gabuar.
a.c./dita
