Monumenti Buzludzha në Bullgari ka qëndruar i shkatërruar dhe i braktisur në një majë në malet Stara Planina, që nga rënia e komunizmit në 1989.
Por tashmë, më shumë se tre dekada më vonë, pas përfundimit të fazës së parë të restaurimit, monumenti dhe kulla e tij e kuqe 70 metra e lartë që “arrin” yjet , po bëhen gati për t’u hapur për publikun.
Një ekip restauruesish nga pesë universitete evropiane ka punuar pa orar dhe pavarësisht kushteve të motit për të mbrojtur një nga mozaikët më të mëdhenj modernistë në Evropë.
Pas planit qëndron arkitektja bullgare Dora Ivanova, fondacioni i së cilës në vitin 2018 fitoi një grant prej 185,000 dollarësh nga fondacioni amerikan Getty për të hartuar një projekt konservimi për monumentin e braktisur dhe panelet e lakuara të mozaikut që përshkruajnë propagandën komuniste.
Në të njëjtin vit, Monumenti i Buzludzhës u vendos në listën e shtatë vendeve më të rrezikuara të trashëgimisë në Evropë nga organizata e trashëgimisë kulturore Europa Nostra, e cila synonte ta rinovonte në mënyrë që të hapej për publikun.
“Si arkitekte, për mua kjo është një kryevepër e arkitekturës. Është një nga ndërtesat më të pabesueshme që është ndërtuar ndonjëherë në Bullgari,” tha Ivanova për Reuters.
Të përhapur mbi 900 metra katrorë në mure të lakuar rreth një muri ceremonial, mozaikët janë dëmtuar nga shiu dhe bora që futet përmes tavanit të amortizuar të ndërtesës.
Megjithatë, disa vendas besojnë se godina duhet të shkatërrohet, duke argumentuar se ajo përfaqëson një trashëgimi të dhimbshme të një regjimi shtypës që nuk duhet të lavdërohet pas vrasjes së dhjetëra mijërave personave.
Por Ivanov thotë se bullgarët kanë nevojë për një narrativë objektive dhe kritike të së kaluarës socialiste të vendit.
“Është një pjesë e historisë. Është pjesa e vështirë, është traumatike. Por kjo është edhe arsyeja që duhet shpëtuar,” tha ajo.
Monumenti pritet të hapet për publikun pas përfundimit të sezonit të dimrit.
Gazeta DITA:
Qe nga larg dallohen tentativat e krahasimit me situaten tragjike ku ndodhet Shqypnia qe mbron me fanatizem te kaluaren komuniste, mjafton te shikosh permendoren e Kristaq Rames te varrezat e xhelateve te Enverit dhe LANC te tij jugosllav kriminal, por edhe permendoret e shumta te killerave komuniste qe mbushin lulishtet e qyteteve shqyptare, por edhe rindertimi i Piramides se Enverit jo ne nje maje te humbur mali, por ne lulishten qendrore, ne kerrthize te Tiranes dhe po te shtojme ketu hetuesit, prokuroret dhe spiunet e Enverit qe kane zaptuar te gjitha institucionet e shtetit ne Shqypnine Enveriste te Edvinit mund te deklarojme ballehapur:
PO NGATERRONI KEKUN ME BYREKUN
Partia Komuniste bullgare eshte krijuar ne kete maje mali me emerin Buzluxha nga Dimiter Bllagoev ne vitin 1903 dhe ate kohe njihej me emerin si Partia Social Demokrate, ne vitin 1919 nen presionin e Moskes hyn ne Internacionalen Komuniste dhe nderroi emerin ne Parti Komuniste dhe ne 1989 nderroi perseri emerin ne Parti Socialiste sic ka mbetur deri me sot, njashtu si Rilindja Enveriste e Edvinit, Bullgaria ne vitin 1956 mbylli burgjet me te burgosur politike me vendim te Parlamentit, sekretari i pare i Partise Komuniste, Todor Zhivkov ne vitet 1980 deklaroi disa here se komunizmi ishte nje femije shtatanik qe duhet te mbahet ne jete me gjylpona dhe shpalli programin e tij per demokratizimin e vendit sipas perestroykes se Gorbacovit, pas viteve 1989 kur ra Muri i Berlinit nga burgjet bullgare nuk doli asnje i burgosur politik, sepse nuk kishte te tille, nomenklatures komuniste dhe familjeve te tyre i u ndaluan te punonin ne administraten shteterore dhe te benin biznes me fonde publike, disa vite me vone shteti hapi dosjet e sigurimit dhe emerat u bene publike, populli mesoi se kush i kishte spiunuar per vite me radhe, ne keto lista doli edhe emeri i profesorit Bobi Bobev qe ishte ambasador ne Tirane dhe Prishtine, por edhe nje lukuni spiunash pas tij qe mbanin poste te larta deri sa dosjet ja zbathen breket dhe keshtu u detyruan te terrhiqen nga postet qe mbanin per vite me radhe, por cfare ka ndodhur ne Shqypni? Kryeministri i vendit eshte djali i nje killeri vrastar te Enverit qe nuk kujton madje te kerkoje falje per krimet e familjareve te tij, perkundrazi helbete e ka mbushur shtetin me pinjolle te Aranit Celes, me Spartak Brahon, me Gramoz Rucin, me Arben Krajen, me Fatmir Xhafen qe i kane dale deshmitaret e krimeve te tij si hetues gjakatar te Enverit dhe qe Edi Rama i besoi reformen ne Drejtesi, prit ti te behet Drejtesia me keta xhelate komuniste dhe vetkuptohet krimi i organizuar kur shikon kete situate amorale i ngjitet pushtetit si “mizat ne mut” me aferat qe nga inceneratoret alla Mertiri&Zotal&Gugallja dhe deri te PPP alla Bashkim Ulaj&Lukuni per te perfunduar tek megaafera e Portit te Durresit, si ne asnje shtet tjeter ne Bote
ME TREGONI NJE SHTET NE BOTE QE KA SHITUR NJE PORT MALLRASH
A mund ta parafytyroni sikur Kryeministri bullgar te shese portin e Burgasit te bedelet e tij te huaj se cfare furtune do te kaploje kete vend ish komunist?
prandaj:
PO NGATERRONI KEKUN ME BYREKUN O GAZETA DITA
Intelektuali,
Edhe Gjermania nacional-socialiste ka historin e saj, por ne “demokraci” eshte e ndaluar me dhune te mesoj te verteten.
Komunizmi u krijua ne Londer. Bankieret e nisen Lenin nga Zvicra dhe Trockin nga Amerika per te shkatruar Perandorin Ruse dhe masakruar popullin ORTODOKS rus.
Shenjtori:
Megjithese i ke rreshqitur temes se debatit qe eshte:
A MUND TE KRAHASOHET MONUMENTI I ZHIVKOVIT NE MAJEN BUZLUXHA ME PIRAMIDEN E ENVERIT NE KERRTHIZE TE TIRANES?
Une prape per respekt te replikes intelektuale mund te them se jam plotesisht dakord me konstatimet e juaja historike se Revolucioni Bolshevik i Tetorit u importua ne Rusi nga Kaiseri i Prusise qe kishte humbur Luften e Carin e Rusise, Nikollai i Dyte Romanov dhe ishte i detyruar te dorezohej pa kushte duke humbur mjaft teritore, ne kete moment Kaiserit i erdhen ne ndihme bankieret Rothschield qe kishin perdorur me pare cifutin Karl Marks per te goditur Kapitalin Industrial, i cili u ofronte investitoreve fitime me te medha se depozitat e bankave dhe e paguan te shkruante Manifestin Komunist qe fillimisht nuk pati asnje vlere. Ishin pikerisht Rothschieldet e Londres qe zbuluan sifilitikun e semure Vladimir Lenin ne nje bordello te Londres dhe e derguan ne Zvicer nga ku hypi ne tren me destinacion Sankt Peterburg me dy valixhe me para per te kryer Revolucionin e Tetorit dhe ai me parate e Rothschieldeve dhe me ndihmen e spiuneve te Kaiserit e kreu kete mision duke vepruar me nje egersi te papare ne histori qe filloi me ekzektutimin e gjithe familjes mbreterore me femijte dhe duke nenshkruar paqe me Prusine me kushte poshteruese per Rusine duke i falur Polonine dhe nje pjese te Ukraines qe njihej si Perandoria e Rusise, Ukraines, Polonise dhe Finlandes prej vitesh me radhe dhe qe ne kundershtim me propaganden mashtruese komuniste Perandoria e Carit ishte nje shtet mjaft i zhvlluat industrial me uzina te shumta ne trekendeshin: Sankt Petrburg – Lvov – Saratov ishte pikerisht inxhinieri gjerman Rudolf Diesel qe eksperimentoi motoret e tij me nafte ne uzinat e textilit te Rusine Cariste, sepse ne Evrope nuk ja hapi deren askush. Le te mos harrojme se Rusia e Carit Nikollaj i Dyte shkaterroi Perandorine Osmane me nje lufte te pergjakshme pikerisht ne Bullgari dhe e detyroi Sulltanin te njihte pavaresine e Greqise dhe Bullgarise ne tryezen e luftes me bisedime per paqe dhe kjo ndikoi me vone edhe ne shpalljen e pavaresise se Shqypnise me vone kur vendi yne kishte mbetur si ciban otoman ne Ballkan. Perrallat me deklaratat e Leninit per pavaresine e Shqypnise jane vetem propagande e paster enveriste e huazuar nga Moska qe e kendoi Enveri per afro 50 vjet me radhe per pushtetin e tij monist satrap, te vjen keq qe kjo kakafoni komuniste vazhdon deri me sot
Z Intelektual une e cmoj bagazhin tuaj intelektual,,sepse llumi proletariatit edhe sikur te shkollohet me 100 diploma do te mesoje VETEM SHKOLLEN E SHEJTANIT.
me lejo te them qe Denoncimi i Traktatit te fshehte te Londres,,te vitit 1915,nga Lenini nuk eshte perralle,.
Kete deklarate te Leninit e pershendeten edhe Patriotet shqiptare,si luftetari i Pavaresise,Bajram Curri..Gjenerali i pashkolle,i Kryengritesve shqiptare te Kosoves,qe mposhten Ushtrine turke,duke cliruar Shkupin.Enver Hoxha ishte me cule,kalama djepi ne ate kohe.Pikerisht per kete Denoncim te Traktatit te fshehte te Londres(qe e coptonte Shqiperine midis fqinjeve),Bajram Curri,Fan Noli,Avni Rustemi dhe krejt opozita e Parlamentit shqiptar te asaj kohe,mbajten 1 minute heshtje per nder te Vdekjes se Leninit ne 1924.
sepse Lenini(pa i vajtur mendja per Shqiptarine),Vrau,Carin Nikollai II Romanov, Careshen dhe femijet dhe sherbetoret e tyre,,pastaj i dogji me acid,qe te mos ju mbije me fara ne faqe te dheut.
Vertete eshte nje akt kriminal.,por cfaj kane patur ato mijra e miljona shqiptare te vrare e masakruar nga klysht e Rusise ,serbet,malazest dhe greket,qe i nxiten te zmadhonin principatat e tyre ne kurriz te tokave shqiptare.Pergjegjes per masakrat kunder shqiptareve jane Familja Perandorake Ruse Romanof,
Qe me perandoreshen Ekaterine,cdo Fitore e Rusise ne Luftrat Ruso-Turke,perfundonte me Traktate per Grabitjen e tokave shqiptare,.Hane Besarabia,Hane Krimea,Hane Shqypnia! Lufta behej ne Besarabi,,Serbia merrte Nishin.
demo:
Megjithe mosdeshiren time per replike per te hapur nje debat fare kot ne nje kohe qe tema eshte fare ne vend tjeter dhe ky lajm qe ka publikuar sot gazeta DITA me restaurimin e monumentit te Zhivkovit ne majen Buzluxha te Bullgarise me parate e inxhinierit amerikan J. Getty qe zbuloi i pari naften ne Arabine Saudite dhe qe krijoi fondacionin Getty Foundation dhe qe cuditej se cfare te bente me miliardat e tij te fituara nga nafta arabe vendosi te hedhe parate me donacione te shumta te artit expresiv kudo ne Bote, pra ky shkrim hapi debatin fillestar:
A MUND TE KRAHASOHET BULLGARIA SOT ME SHQYPNINE PER NGA DASHNIA NDAJ SIMBOLEVE TE KOMUNIZMIT?
intelektuali postoi nje koment qe ky krahasim eshte i pavertete dhe kjo do te thote sikur te krahasosh engjellin me djallin sepse monumenti i Zhivkovit eshte me teper si veper arti ne nje maje mali dhe ta krahasosh me me Piramiden Famekeqe te Enverit ne mes te Tiranes apo me Muzeun Historik me mozaike komuniste qe i zuri vendin Bashkise se Tiranes dy vepra moniste te shemtuara qe i kallin daten turisteve te huaj kur kalojne dhe qe jane pa leje ndertimi dhe qe shkaterroi nje nga lulishtet e bukura te kryeqytetit tone, ky krahasim eshte krejt pa vend dhe mjaft anakronik duke argumentuar komentin e tij me dokumenta te mirefillta historike. Me pas debati reshqiti dhe doli jashte shinave dhe u fut ne hullite e teorive konspirative dhe ne vazhdim dua vetem te te rekomandoj te lexosh nje shkrim te Prof. Adrian Civicit publikuar me memorie.al per te mesuar se Karl Marksi kishte nje mendim me Bismarkun per shqyptaret se nuk jane komb, por vetem nje shprehje gjeografike dhe se kur Miladin Popoviqi i tha Stalinit se shqyptaret jane popull trim dhe besnik, ai ja ktheu: “Po besnike si qena, si qente e Perandorit Nikollai i Dyte Romanov, si i keni lejuar ju t’ju zaptojne tokat tuaja?” Keshtu tregojne dokumentat origjinale historike, sa per Leninin nuk di gje se nuk dalin asgjekundi perrallat enveriste qe ka perhapur propaganda enveriste dhe kur nje vrases me pagese nga Moska si cubi Avni Rustemi perhap nje propagande te ngjashme bolshevike a ka njeri ne bote qe t’i besoje? Edhe fakiri Fan Noli e mallkoi killerin e paguar nga Moska kur FBI e survejoi si spiun sovjetik ne SHBA dhe e la pa pension, pa siguracione dhe ndihme mjekesore ne Boston te SHBA, dihet ndihma e Ahmet Zogut per priftin orthodoks komunist dhe Enver Hoxha i bleu nje vile ne Florida qe ai nuk e vizitoi asnjehere deri sa dha shpirt.
“Dita” kam nje propozim .Duke pare qe shume komentatore flasin me pergjegjesi dhe fakte pse te mos organizosh nje ballafaqim per nje teme te caktuar (jane disa tema dhe mjaft gjera me vlere) ku keta komentatore te ballafaqohen dhe me qeveritare ,duke perfshire edhe pjesetare nga Edi Ramen ne nje emision TV.Probleme ka shume por kjo te behet vetem per nje problem p.sh .transparenca.Adresat e komentatoreve i ke keshtu qe ke mundesi te ndihmosh per ardhmerine e femijve tane.