Parada madhështore ushtarake për Ditën e Fitores është duke u zhvilluar. Ngjarjet filluan me fjalimin e Vladimir Putinit para udhëheqësve të njëzet vendeve. Midis të pranishmëve janë Presidenti kinez Xi Jinping dhe Presidenti brazilian Luiz Inacio Lula da Silva. Presidenti serb Aleksandar Vuçiç dhe kryeministri sllovak Robert Fico janë të vetmit udhëheqës evropianë në paradë.
Të ftuar të tjerë përfshijnë udhëheqësit e Indonezisë, Burkina Fasos, Bosnjës, Egjiptit, Zimbabvesë, Irakut, Kongos, Mianmarit, Kubës, Etiopisë dhe Guinesë Ekuatoriale, si dhe aleatët tradicionalë të Rusisë në Azinë Qendrore.
Udhëheqësit e Armenisë dhe Azerbajxhanit po marrin pjesë gjithashtu, së bashku me udhëheqësit e Osetisë së Jugut dhe Abkhazisë, dy rajone separatiste pro-ruse të Gjeorgjisë që nuk njihen ndërkombëtarisht si shtete të pavarura. Vërehet se parada e mbajtur në Moskë tërheq turma të mëdha çdo vit, si edhe familje të tëra.
Në podiumin zyrtar në Sheshin e Kuq ishin veteranë dhe udhëheqës të rreth 20 vendeve, përfshirë Kinën, Brazilin, Kazakistanin, Bjellorusinë, Vietnamin, Armeninë, Kubën dhe Venezuelën.
Pavarësisht izolimit politik të promovuar nga Perëndimi, kryeministri sllovak Robert Fico dhe kreu i shtetit serb Aleksandar Vuçiç morën pjesë në paradën ushtarake të sotme në Moskë, si dhe presidenti serb i Bosnjës Milorad Dodik, i cili kërkohet nga drejtësia boshnjake.
Rreth 11,000 ushtarë marshuan përpara tyre, përfshirë 1,500 që kanë luftuar në Ukrainë, siç raportohet nga agjencia TASS. Në paradë morën pjesë gjithashtu ushtarë nga 13 vende, përfshirë Kinën, Vietnamin, Myanmarin dhe Egjiptin.
Rrugët e kryeqytetit rus janë të zbukuruara me ngjyrat kombëtare dhe shumica e dyqaneve dhe restoranteve kanë postera që u bëjnë thirrje qytetarëve të “kujtojnë” fitoren e vitit 1945 dhe të jenë “krenarë”.
Gjatë tre viteve të fundit, Putini ka përmendur kujtimin e fitores ndaj Gjermanisë naziste për të mbrojtur sulmin ushtarak ndaj Ukrainës, me Rusinë që pohon se dëshiron ta “denazifikojë” këtë vend fqinj, të cilit i kontrollon afërsisht 20% të territorit.
Edhe pse Vladimir Putin njoftoi një armëpushim tre-ditor në Ukrainë, Moska goditi tetë vendbanime ukrainase në rajonin e Zaporizhias, në vijën e frontit, 220 herë gjatë armëpushimit. Vetëm në 24 orët e fundit, fshatrat u goditën nga 150 dronë dhe 70 predha artilerie, sipas guvernatorit të rajonit, Ivan Fedorov.
Në agim të sotëm, autoritetet lokale në rajonet Kherson dhe Dnipropetrovsk njoftuan se dy burra të moshës 60 dhe 83 vjeç u plagosën nga sulmet me dronë rusë. Megjithatë, forcat ruse siguruan se po e “respektojnë në mënyrë strikte” armëpushimin, duke pretenduar se po “përgjigjen” ndaj shkeljeve të Ukrainës.
Duke iu drejtuar ushtrisë ruse, veteranëve dhe më shumë se 20 udhëheqësve ndërkombëtarë, përfshirë Xi Jingping të Kinës, Putin tha se Rusia i kujtonte mësimet e Luftës së Dytë Botërore.
Ai e përdori fjalimin e tij për ta lidhur luftën me pushtimin e plotë të Ukrainës në shkallë të gjerë të sotme dhe tha se e gjithë Rusia ishte pas asaj që ai e quajti “operacion special ushtarak”, tani në vitin e katërt të tij. Një armëpushim i njëanshëm, tre-ditor u njoftua nga Rusia për të përkuar me ngjarjen luksoze të 80-vjetorit, të cilën Ukraina e ka refuzuar si një “shfaqje teatrale”.
Ushtria e Ukrainës tha se ishte nën mijëra sulme që kur armëpushimi hyri në fuqi më 8 maj. Rusia ka këmbëngulur që armëpushimi po respektohet dhe ka akuzuar Ukrainën për qindra shkelje. Në ditët përpara armëpushimit të propozuar, Moska dhe Kievi shkëmbyen një breshëri sulmesh.
Fluturimet në aeroportet në të gjithë Rusinë u anuluan dhe rreth 60,000 pasagjerë mbetën të bllokuar pas sulmeve me dronë ukrainas. Kufizime të rrepta ishin në fuqi në qendër të Moskës, ndërsa Rusia shënoi fitoren e Bashkimit Sovjetik ndaj Gjermanisë naziste.
Para fjalimit të Putinit dhe një minute heshtjeje, komandanti i trupave tokësore, Oleg Salyukov, udhëhoqi 11,000 trupa në Sheshin e Kuq, përfshirë rreth 1,500 që kishin luftuar në Ukrainë. Ata u inspektuan më pas nga Ministri i Mbrojtjes Andrei Belousov. Putin këmbënguli se Rusia “ishte dhe do të jetë një barrierë e pathyeshme kundër nazizmit, rusofobisë dhe antisemitizmit”. Udhëheqësi rus e ka quajtur vazhdimisht dhe në mënyrë të rreme udhëheqjen e Ukrainës si naziste.
“E vërteta dhe drejtësia janë në anën tonë”, tha ai, duke këmbëngulur se “i gjithë vendi, shoqëria dhe populli mbështesin pjesëmarrësit” e luftës në Ukrainë.
Rusia thotë se 27 liderë botërorë po marrin pjesë në këtë ngjarje, me mijëra trupa që marshojnë në Sheshin e Kuq përpara një parade të disa prej armëve më të fundit të Rusisë. Luiz Inácio Lula da Silva i Brazilit dhe Presidenti Venezuelës Nicolas Maduro janë midis të ftuarve të mbledhur, së bashku me Presidentin serb Aleksandar Vuçiç dhe Robert Fico, kryeministrin e Sllovakisë, i cili është i vetmi udhëheqës i Bashkimit Evropian që udhëton në Moskë.
Shefeja e politikës së jashtme të BE-së, Kaja Kallas, e kishte bërë të qartë më parë se liderët evropianë nuk duhet të marrin pjesë për shkak të luftës në shkallë të plotë të Rusisë në Ukrainë. Midis ushtarëve që parakaluan në Sheshin e Kuq ishin 102 ushtarë kinezë, si dhe kontingjente nga Vietnami dhe Mongolia.
Për Putinin, pjesëmarrja e Xi të Kinës në Ditën e Fitores shihet si një arritje e rëndësishme dhe ai vlerësoi “popullin e guximshëm të Kinës” ndërsa u bëri homazh aleatëve të Rusisë në Luftën e Dytë Botërore. Putin dhe Xi zhvilluan dy raunde bisedimesh para paradës, si dhe një bisedë joformale mbi luftën në Ukrainë, thanë raportet kineze.
Volodymyr Zelensky i Ukrainës kishte paralajmëruar më parë se nuk mund të garantonte sigurinë e askujt që merrte pjesë në këtë ngjarje dhe u kishte kërkuar krerëve të shteteve të mos udhëtonin në Moskë. Mykhailo Samus, një analist ushtarak ukrainas dhe drejtor i Rrjetit të Ri të Kërkimeve Gjeopolitike, i tha BBC-së se besonte se Ukraina do të hiqte dorë nga sulmi ndaj paradës, kryesisht për shkak të pranisë së udhëheqësve të huaj.
j.l./ dita
