Prof. Emil Lafe
Botuar në DITA
Në “Open” (News 24) të mbrëmjes së 20 qershorit publicisti i njohur Fatos Lubonja u shpreh se Kosova më mirë të kishte mbajtur gegërishten si gjuhë letrare, se kjo do të ishte pasuri: këndej toskërishtja, andej gegërishtja! Me një fjalë shqipja letrare do të frymonte me dy palë mushkëri e jo me një palë, siç është shprehur vite më parë edhe një publicist tjetër. Lidhur me këtë e quaj të nevojshëm një sqarim miqësor për z. F. Lubonja (po edhe për të tjerë që ndajnë e shtjellojnë të njëjtën pikëpamje).
Kur diskutohej në kohën e Rilindjes se si do të arrihej te një gjuhë letrare kombëtare e përbashkët për gjithë shqiptarët, askujt nuk i shkonte mendja se shqiptarët në trojet e veta në Kosovë e në Maqedoni, që njiheshin atëherë si Shqipëri (siç i përshkruan edhe Sami Frashëri te libri “Shqipëria ç’ka qënë, ç’është e ç’do të bëhetë?), mund të kishin një lloj gjuhë letrare pak të ndryshme nga pjesa tjetër, se kështu gjuha shqipe do të ishte më e pasur! Faik Konica, duke treguar sa e rëndësishme është një gjuhë letrare kombëtare e njësishme dhe e përbashkët për gjithë shqiptarët, shkruante atëherë:
Si do ta marrë vesh shqiptari i Filatit dhe shqiptari i Pejës që janë një komb, po të mos kenë një gjuhë letrare të përbashkët?
Është për t’u habitur që një njeri i letrave si z. Fatos Lubonja gjykon sot se do të kishte qenë më mirë që kosovarët të kishin mbajtur si gjuhë letrare gegërishten, sepse do të ishte një pasuri: Shqipëria me toskërishten, Kosova me gegërishten!
Për ata që mendojnë në këtë mënyrë, vraja që ka lënë Mbretëria Jugosllave dhe Jugosllavia Federative në Kosovë dhe te shqiptarët në Maqedoni ngjan ta ketë tjetërsuar shqiptarin e atjeshëm, duke e bërë të ndryshëm nga shqiptari i këtushëm. Kështu edhe formimi i synuar i një “shteti kulturor shqiptar” me kufijtë e gjuhës shqipe, me një gjuhë të vetme standarde, del mision jo vetëm i pamundur, por edhe i padobishëm e i panevojshëm.
Për ata që mendojnë në këtë mënyrë, historia e përbashkët e shqiptarëve shkon deri më 1913, kur u caktuan kufijtë e shtetit shqiptar në Konferencën e Londrës. Pas asaj shqiptarët në ish Mbretërinë Jugosllave, që u luftuan me të gjitha mënyrat të mos nënshtroheshin, që i sfiduan Shtatë Krajlat e Konferencës së Londrës, u shndërruan dalëngadalë në një lloj popullsie tjetër, në shiptarë ose shiftarë (sipas shqiptimit dialektor të Kosovës) dhe me një gjuhë të quajtur shiptarski jezik nga Serbia, për dallim nga emërtimet albanci dhe albanski jezik, që përdoreshin për shtetin shqiptar dhe popullsinë e tij.
Për ata që mendojnë në këtë mënyrë, gjithë historia e mëparshme e përbashkët e shqiptarëve, Lidhja e Prizrenit, kryengritjet e fuqishme kundërosmane të viteve 1910–1912, Kuvendi i Vlorës me përfaqësues të gjithë trojeve shqiptare, janë tashmë të arkivuara dhe nuk mund të shërbejnë për zbutur e për të fshirë atë vrajë të dhunshme, ende të dukshme, por që nuk arriti kurrë deri të depërtojë dhe të ndryshojë strukturat e thella të ndërgjegjes kombëtare shqiptare.
Më kujtohet se si raportuesit e rrjeteve të huaja televizive në ngjarjet e vitit 1999, kur përshkruanin me tone dramatike ardhjen e qindra mijëra shqiptarëve të Kosovës nëpërmjet pikës kufitare të Morinit, theksonin se janë i njëjti popull, kanë të njëjtën histori, gjuhë dhe kulturë. Prandaj ata u pritën dhe qëndruan këtu si shqiptarë e jo ndryshe.
Për sa i përket gjuhës së përbashkët e të njësishme letrare për gjithë shqiptarët kudo që janë, ose shqipes standarde, dua t’i kujtoj z. F. Lubonja dhe të tjerëve që nuk e dinë (ose bëjnë sikur), se atë e vendosën me vullnetin e tyre të lirë vetë shqiptarët në ish Jugosllavinë Federative në Konsultën gjuhësore të Prishtinës në prill 1968, sipas parimit “një komb – një gjuhë letrare kombëtare” (formulim i historianit Ali Hadri).
Dhe kështu edhe Jugosllavia e bota i njohu që prej atëherë si shqiptarë e jo më si shiptarë a shiftarë. Për hir të së vërtetës duhet përmendur se shqiptarët në Republikën e atëhershme jugosllave të Maqedonisë e kishin marrë këtë vendim një vit më parë dhe gazeta kryesore e tyre “Flaka e vllaznimit” e kishte ndryshuar që më 1967 titullin në “Flaka e vëllazërimit”.
Atë që arritën shqiptarët në gjysmën e dytë të shek. XX, gjashtëdhjetë vjet pas Shpalljes së Pavarësisë, popujt e tjerë të kontinentit tonë e kishin arritur shekuj më parë. Për fat të keq pikëpamja se Shqipëria dhe shqipja janë “rast i veçantë”, se ne kemi rrethanat tona të veçanta, nuk është fashitur. Është më mirë të shohim si i ka zgjidhur bota këto çështje, të ndjekim shembujt e përshtatshëm, dhe jo të mburremi se jemi ndryshe nga bota ose “veç dynjasë”, siç thuhet popullorçe.
Deri më 1968 në Shqipëri shkrimtarë dhe punonjës shkencorë nga krahinat e veriut, shkruanin dhe botonin sipas dëshirës në gegërishten letrare të kohës artikuj, libra e disertacione, madje kështu vepronin edhe gjuhëtarë të Institutit të Gjuhësisë në revistën e tyre “Studime filologjike”. Këngët më të njohura për Partinë e Punës, siç dihet mirë, kanë qenë gegërisht (Moj parti ta lumsha synin, s’guxon kush me të prekë kufinin … etj.) dhe kjo ishte mjaft e pëlqyeshme për autoritetet e kohës.
Ndoshta vijonte të ndikonte edhe parimi i zbatuar në Bashkimin Sovjetik: “Kultura të jetë socialiste nga përmbajtja, kombëtare nga forma”, d.m.th. popujt e Bashkimit Sovjetik le ta zhvillonin kulturën e tyre sipas traditave kombëtare, por me përmbajtje socialiste. Në rastin e Shqipërisë kjo mund të përkthehej: le të shkruhen vepra dhe le të thuren këngë me përmbajtje socialiste, dialekti, toskërisht a gegërisht, nuk ka rëndësi.
Ishte pikërisht vendimi i Konsultës gjuhësore të Prishtinës, që solli një kthesë edhe në Shqipëri: kur në Kosovë e në Maqedoni, sipas vendimit të Konsultës së Prishtinës shkrimtarët dhe dijetarët filluan të shkruajnë e të shprehen sipas projektit të drejtshkrimit që kishte botuar Instituti i Gjuhësisë i Tiranës, si mund të vepronin ndryshe kolegët e tyre në Shqipëri? Dhe ata, për hir të njësimit e të bashkimit, hoqën dorë vetvetiu nga tradita e mëparshme.
Shkrimtari i mirënjohur Kolë Jakova, që kishte shkruar deri atëherë vetëm gegërisht (“Halili dhe Hajrija”, “Toka jonë”, “Herojt e Vigut” e shumë të tjera), dhe kishte botuar dy vëllime të romanit “Fshati midis ujnave”, vëllimin e tretë e quajti “Fshati midis ujërave”. Sot forma gjuhësore e një vepre letrare gjykohet si zgjedhje e vetë autorit. Është dhënë para disa vitesh një çmim për një vëllim poetik duke marrë parasysh edhe se autorja e kishte shkruar gegërisht.
Por ka edhe një shembull tjetër më domethënës: poeti Zef Zorba (1920–1993), shkodran, i përndjekur i regjimit të kaluar, kishte lënë në dorëshkrim një përmbledhje poetike “Buzë të ngrira në gaz” (botuar më 1994), që i jep një vend të merituar në letërsinë shqiptare. Siç kuptohet edhe nga titulli, ai iu drejtua gjuhës së përbashkët letrare, ndonëse krijoi në vetmi dhe për veten.
Vendimi i Konsultës gjuhësore të Prishtinës i hapi rrugën zhvillimit të Kongresit të Drejtshkrimit pesëdhjetë vjet më parë (nëntor 1972). Ky Kongres ishte kuvendi i dytë kombëtar pas atij të Vlorës (nëntor 1912), ku delegatë nga të gjitha trojet shqiptare mblidheshin dhe vendosnin për një çështje madhore, siç është gjuha e përbashkët letrare. Kongresi i Drejtshkrimit me Rezolutën e tij ravijëzoi dhe ripohoi hartën e gjuhës shqipe e të kulturës kombëtare shqiptare në Ballkan si një e të pandarë.
Në këta 50 vjet shqipja standarde është ngritur në një shkallë ku e ku më të lartë se variantet letrare të mëparshme. Ajo është bërë faktor vendimtar i zhvillimit konvergjent të shoqërisë shqiptare, me gjithë orvatjet e vajtueshme të disa intelektualëve non grata në opinionin popullor për t’i futur shkopinj ndër rrota këtij zhvillimi. Vendimet e Kongresit të Drejtshkrimit dhe praktika 50-vjeçare e zbatimit të shqipes standarde janë të pakthyeshme, sepse mbështeten në zhvillimin objektiv të procesit letrar.
Gjuhëtarët në këtë mes kanë kodifikuar dhe rregulluar atë që ishte arritur nga zhvillimi i vetë gjuhës. Prandaj duhet ditur mirë që Kongresi i Drejtshkrimit nuk krijoi ndonjë standard, por ngriti dhe sanksionoi si standard atë gjendje gjuhësore që ishte arritur dhe kristalizuar deri atëherë. Dhe standardi i shqipes, ashtu si çdo standard, në fushën e drejtshkrimi, të drejtshqiptimit dhe të formave gramatikore ndërtohet si pas parimit ose … ose, pra ose Shqipëria ose Shqipnia a Shqypnia; ose grue ose grua; ose kam bërë, ose kam ba a kam bamë. Përndryshe nuk ka standard.
Mushkëritë e standardit në të vërtetë janë fjalët, frazeologjia, shprehjet nga të katra anët e hartës gjuhësore të shqipes. Ato vijnë në gjuhën e përbashkët, ashtu siç kanë ardhur edhe më parë, nga lëvruesit e gjuhës, sidomos shkrimtarët dhe njerëzit e letrave, të artit, të jetës mendore në përgjithësi, ndër të cilët, në rastin e shqipes, një rol të veçantë kanë përkthyesit.
Sot nuk është më e nevojshme që institucionet e gjuhësisë shqiptare t’u kthehen rregullave të drejtshkrimit, lakimit të emrave e zgjedhimit të foljeve me pretendimin se kanë kaluar 50 vjet dhe gjuha ka ndryshuar, prandaj këto fusha duhen rishikuar (ose reviduar, siç thonë disa).
Në të vërtetë në këto fusha ka gjëra të vogla që mund të rregullohen pa bujë e zhurmë dhe pa shpenzime të tepërta. Sot është e nevojshme që autoritetet shtetërore në Shqipëri e në Kosovë të njohin dhe të bëhen të vetëdijshëm për domosdoshmërinë e përafrimit dhe të njësimit të terminologjive: juridike, administrative, shkencore, teknike, ushtarake, sportive etj. Kjo duhet të jetë edhe një detyrë themelore për gjuhësinë tonë.
Dhe kjo nuk është as e thjeshtë e as e lehtë, si puna e drejtshkrimit dhe e formave gramatikore. Prandaj nuk i tërheq ithtarët e politikave të reja gjuhësore. Gjuhësia jonë ka detyrë gjithashtu të japë një ndihmesë sistematike e të organizuar për të mbrojtur gjuhën shqipe nga gjithfarë shtrembërimesh gramatikore dhe nga fjalët e huaja të panevojshme dhe mënyrat e të shprehurit të gjuhëve të tjera, që nuk pajtohen me natyrën dhe veçoritë e gjuhës sonë.
Në këtë mënyrë standardi gjuhësor i shqipes do të përmirësohet e do të plotësohet, do të ngrihet në një shkallë më të lartë e më cilësore dhe do të bëhet më i përshtatshëm për të sjellë shqip hpraktikën gjuhësore të Bashkimit Europian, ku synojmë të vemi.
*****
©Copyright Gazeta DITA
Ky artikull është ekskluziv i Gazetës DITA, gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”. Shkrimi mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar DITA dhe në fund të vendoset linku i burimit, në të kundërt çdo shkelës do të mbajë përgjegjësi sipas Nenit 178 të Ligjit Nr/ 35/2016
Ka me ardh koha vete e keni me ardh kryulun. Qysh tash asht harru ma shume se gjysa e shtremnimeve qe iu banen n’kohen e rahmetlise ksaj gjuhe qe s’meti kush pa i kndu. Vec kso horash qe ia kan pa kokrren e hajrit t’kuqvet, vec njata rrine me vesh si te ljeprit e tuj u mbajt n’fije t’penit.
Shka je ka thu o burrë? Shkruej shqip,or taj.S’jena ka të marr vesh.
Shqiptaret nga Shkupi Tirana Cameria Mitroca Ulqini… Cfare kane te perbashket…? GJUHEN SHQIPE! Prandaj SLLAVET sulmojne te perbashketa e shqiptareve, sidomos GJUHEN SHQIPE. Paguhen nga rusosllavet MILIONA qe te mos bashkohen shqiptaret, mos te shohim te perbashketa qe kemi. Ljubonjat è ata qe i meshojne ndarjeve e dallimeve, I MESHOJNE PERCARJEVE. Kujt I behet mire??
Sorra F.Lubonja eshte vllah, çoban, armik I natyrshem dhe I perkushtuar I gjuhes shqipe, I kultures shqiptare dhe I rrenjeve te lashta te shqiptareve. Kete e ka demonstruar vete ky prej dekadash, ashtu si dhe paraardhesit e tij aromune, çiban kanseroz ne trupin e albaneve. Keta nuk kane asnje ndryshim nga hordhite sllave dhe armiqesia e pa shuar greke antishqiptare, ndaj gjuhes dhe çdo vlere te shqiptareve, prandaj u duhet dhene pergjigja drejt ne fytyre dhe jo me dorashka.
Në kohën e Buzukut nuk kishte emërttim gegë ectoskë. Kjo ndarje apo emërtim dyshe i shërben asimilimit të sgqiptarëve. Sot na kanë ndarë në dy shtete, kur jemi nji gjak, nji etni. Disa mercenarë kërkojnë të na ndajnë me dialekte etj . Këto qëllimojnë në zhdukjen e etnisë somë. Ju që jeni në krye të shqiptarëve mos lejoni gjlra të tilla. Por mbështetuni në Kushtetutë dhe akuzoni të tillë persona me ide antishqiptare që të mos i shkojë ndërmend as në ëndërr. Urdhëroni një fjalë të vjetër shqip safi ” lejmonisur”. Këtë e ka përdorur Buzuku më 1555, këtë fjalë e përdorin shqiptarët e trevës së Çamërisë. Etj. Drejtshkrimi është kultura jinë, zhvillimi dhe përditësimi i gjuhës shqipe. Në fund ju lutem gazetarëve, folësave kudo të mos e përdorin fjalën i njohur para një pseudo analisti, psh analisti i njohur…… kur analistët nxjerrin dhe hedhin idera kundër kombit.
arbnor
më parë ka pasur dhe dardanë albanë,mesapë e kështu me rradhë!!
më pas ka pasur muzakaj kastiriotë e kështu me rradhë!!
gegë e toskë,beratas e kuksianë ka dhe sot,do të ketë dhe nesër,ashtu si do ketë(nuk di emra lagjesh nëpër qytete a fshatëra),dhe fise me mbiemra të ndryshëm,e deri emra të përveçëm!!
si e thotë iliriani më sipër,të përbashkëtën kemi gjuhën!!zakonet gjithashtu,dhe të gjitha janë sa të përbashkëta aq të ndryshme!!
duke qënë se për zakonet,nuk ka një “standard”,atëherë ne përpiqemi ti përshtatemi si mikpritës dhe si mik!!
gjuhën!?
të paktën kemi një standardizim!pra një gjuhë që mësohet njëlloj nga të tërë shqiptarët(të paktën teorikisht,nuk flas për gomerë si marku si hapës komentesh)!
unë nuk shoh ndonjë problem,shumë të tjerë po ashtu!!
të vetmit që shohin problem janë tipa që kanë një ndjenjë përunjësie për aftësitë e tyre të kufizuara mendore,dhe që për shkak të tyre nuk mund të mësojnë këtë “gjuhë të dytë”,të njësuar,e për pasojë nxjerri gjoksin si mbrojtës të gegërishtes,toskërishtes,a të katunit të tyre!!duke thënë se “na i kanë bërë me hile”,se “ne jemi më të zgjuarit(e ka fjalën për vete),por na kanë persekutuar!!
italia ka marrë si bazë shekuj më parë shkrimin e një njeriu,njëlloj si dhe gjermania!
dante dhe gëte,por po ta krahasosh fillimn e gjermanishtes dhe italishtes letrare,nuk krahasohen me gjermanishten a italishten e sotme!!dhe në gjuhën letrare të këtyre dy kombeve,ka pasur ndryshime të jashtëzakonshme!!
ndoshta dhe ata kanë pasur”gëgët” e tyre të persekutuar,siçilianë a bavarezë,por sot në këto dy shetet,kur shikon TV dhe dikush flet në dialekt,ai përkëthehet me shkronja,njëlloj si të ishte një gjuhë e huaj!!
idiotët ose përçarësit ose të paguarit e sërbit a të gërkut,bëjnë gjithçka për të shkatërruar shqipen!!dhe për fat të keq ne kemi shumë njerëz që bien pre e kësaj propagande!!në radhë të parë idiotët,e më pas njerëz që diturinë e tyre e përmbledhin në një logori të ngjarjeve ditore,ose më keq,në thashetheme!!
Mark ujk..
E drejta dialektore i perket kujtdo…
Edhe ne Tirane nje pjese e mire e rinise me prinder te ardhur nga veriu dhe jugu, apo te lindurit dhe te rriturit ne Tirane me prinder te ardhur, flasin nga pak tironse.. Por kur shkruajne dhe kur diskutojne zyrtarisht apo ne menyre institucionale, flasin gjuhen letrare.
Greket dhe serbet shinin si armikun kryesor tek shqiptaret, gjuhen shqipe..
Atdheu dhe kombi, jane toka dhe gjuha, jane zakonet dhe tradita, eshte njehsimi i te gjitha karakteristikave te cilat ndertojne dhe percaktojne nje entitet kombetar.
Doni te na nxirrni si dy a tre kombe, ne nje territor kaq te vogel? Nuk do te keni kurre sukses.
Anglezet e Mançesterit, pjesa tjeter e Anglise nuk i kupton kur flasin, por kane nje gjuhe letrare te percaktuar kur shkruhet e kur lexohet.
Nen flamurin e antikomunizmit, u riaktivizua agjentura e vjeter greke dhe jugosllave. Tezat e tyre, si gjoja pa te keq, te hedhura per dite ne tregun shqiptar dhe qe gjejne vend tek injorantet apo dashakeqet, perhapen me te gjitha menyrat per te zene sadopak vend tek kategori te ndryshme si puna e ketij antishqiptari me siper qe nxjerr nga trute e thara paragrafin e mesiperm.
Ti dashakeq, armik, apo agjent e bashkepunetor, me ate urrejtje patologjike qe te vjen qe nga koha e komunizmit dhe nga koha e rahmetliut, nese ke pak kulture te pergjithshme, do te lexosh shkrimet e vete rahmetliut qe i ka te gjitha ne gegenisht, deri kur u vendos standardi i gjuhes shqipe. Por aq di aq thua, ose si pasardhes i armiqve te shqiperise qe tradhetuan atdheun dhe bashkepunuan me fashizmin e nazizmin e do Shqiperine te shitur dhe te copetuar. Raca juaj e felliqur e mori goditjen perfundimtare me fitoren mbi fashizmin, dhe humbjen tuaj te turpshme. Ju nuk mund ta ktheni mbrapa edhe njehere historine.
Bisht qeni keni qene dhe bisht qeni do te mbeteni.. Gjuha shqipe do te jetoje sa te rroje dhe te jete shqiptari i fundit.
Dakord
Precizim
moarki është një copë idioti!
mos e ngatërro uk me ujk në dialektin e veriut,por me britaninë e madhe!ai jeton atje dhe ha mut duke larë pjata tërë natën!!
si çdo budalla ai nuk e ka të mundur të vlerësojë vetveten!!
ai është nga ata budallenj që i di të gjitha dhe nuk vë në dyshim asnjë mendim që i vjen në mëndje!!prandaj dhe duke ngrënë mut kujton se bëhet interesat përball nesh!!
ai duke ngrënë mut,na sfidon duke thënë”ju e bëni dot këtë që bëj unë?”
e duke parë se ne nuk jemi aq të “mënçur”,duke parë se ne nuk jemi aq të zotë sa ti përgjigjemi garës së tij,na thotë”unë jam më i zot se ju!”!
shqipen qe shkruhet tash 1000 vjet…nderkoh qe ti e soji yt shitni eshtnat e gjyshes epr eshtna ushtari grek. shkumbini kufi natyror…
Faleminderit Prof. Lafe per kete artikull te shkelqyer qe trajton debatin mbi gjuhen e standartizuar shqipe. Ju kini sjelle perpara atyre qe dine te flasin e lexojne shqipen, me argumenta gjuhesore dhe historike, rendesine e gjuhes standarte per kombin tone.
Rilindasit e medhenj si Sami Frasheri e kishin gjuhen e njehesuar shqipe si argument te pare per ringritjen e kombit shqipetar dhe krijimin e nje vilajeti autonom, ne trojet ku flitej gjuha shqipe, brenda perandorise osmane.
Sharlatane dhe delenxhinj si F.Lubonja qe duan te minojne arritjet e gjuhes se standartizuar shqipe gjen cuditerisht si ne Shqiperi edhe ne Kosove. Keta sharlatane qe hiqen edhe si njohes te kultures boterore nuk shohin perse nje shtet qe ka miliona banore, si pershembull Franca, kane nje gjuhe zyrtare te standartizuar dhe nje gramatike te vetme qe e mesojne te gjithe nxenesit ne te gjitha shkollat dhe krahinat e ketij shteti. Akoma me teper perse i shqetesoka keta sharlatane fakti qe 10 milione shqipetare te flasin nje gjuhe standarte kur me qindra milione ne bote perpiqen te mesojne e flasin anglishten zyrtare (qe nuk e kane gjuhen e tyre)??
Perkundrazi, ashtu si permendet ne kete shkrim, eshte mire qe gjuha e sotme shqipe te perfeksionohet dhe te mesohet dhe perdoret me rigorozitet ne te gjitha skajet ku jetojne e zhvillojne aktivitet shtetet dhe komunitetet shqipetare.
Ke shume te drejte profesor i nderuar. Nuk mund te kete nje komb me dy gjuhe. Dialektet jane dialekte dhe askush nuk detyron kerkend te shkruaje me detyrim bejtet, apo tregimet e veta me ndonje standard. Ama kur vjen puna te gjuha zyrtare, kombi ka vetem nje gjuhe, ate qe eshte miratuar neper forume me pjesmarjen e gjuhetareve nga te gjitha trojet shqiptare.
E lexova me shume endje kete shkrim te Prof. Emil Lafes nga Vithkuqi i Korces, natyrisht me keqardhje per brockullat qe keput patrioti i tij Fatos Lubonja, i cili ka mbaruar studimet per lenden e Fizikes dhe vuan nga “mental disorder, also called a mental illness, or psychiatric disorder.”
Fjale te arta keni shkruar, Profesor Emili!
Ju uroj shendet e jete te gjate per te miren e gjithe shqiptareve.
Nuk ja vlen shkrimi nese eshte bere per Fatos Lubonjen! Fatosi eshte nje njeri i mbaruar! Demokrat e quan veten Tosi po behet si egersire,ashtu sic eshte ne te vertete,kur dikush e kundershton per mendimet qe na jep me bujari, Tosi! Nje njeri i mbushur me urrejtje per gjithe boten eshte Tosi,i biri i Todit!
Respekte profesor. Gjithçka e thënë nga amatorë, keqdashës dhe turli “studiuesish” janë kalimtare dhe pa rëndësi.
Është shumë e qartë 9rof. Lafe. Nevoja për një gjuhë standarde të shqiptarëve është e kahmotshme. Në vitin 1999 mora pjesë në një një takim në Tiranë. Aty ishte i pranishëm edhe zëvenësministri i Arsimit i Shqipërisë Andrea Marto. Pas takimit pyeti Gjegji Çicon se kur ishte kosovari që në Korçë po fon të hapë shkollë për nxënsin refugjatë nga Kosova? Ishte ai që fliste kur edhët ju Ministër në takim
Jo ore jo nuk pojtohej zëvendësministri. Nuk mund të jetë kosovar ai. Po ai fiste ashtu siç flasim ne. Kosovarët flasin një gjuhë tjetër thoshte zëvendësministri. !!!!????
Mirënjohje për ju, Profesor, për argumentet dhe kulturën e parashtrimit të ideve tuaja. Janë pak vetë që mund të debatojnë me ju në këtë fushë, e lubçet e primoshllakët e kolectopallët e nexhmedinspahitë e laro si këta janë shumë të vegjël, për të mos thënë të neveritshëm e përçarës.
Nëse duhet saktësuar diçka në artikullin tuaj, është mungesa e përmendjes së Kongresit të Manastirit si i pari kuvend ku delegatë nga të gjitha trojet shqiptare morën një vendim historik për bashkimin kombëtar, pasuar, siç thoni ju nga Kuvendi i Pavarësisë në Vlorë dhe pastaj Kongresi i Drejtshkrimit.
Me respekt.
Shkrimi ja vlen ne radhe te pare per menyren e sakte dhe te drejte qe eshte shkruar.
Eshte i vetmi shkrim qe i permbahet te gjithave rregullave te gjuhes shqipe, dhe qe nuk vuan nga shprehite e paplota apo te pakuptimta, me fjale idiote qe mbushin sot faqet e gazetave, njoftimet publike zyrtare, televizionet, te cilat prezantojne nje shqipe te sakatuar, te cale dhe teper te shemtuar me huazimet dhe shpifjet e momentit te variantit alla Ramut. bashkepenembajtesit te Gjuhes Open Ballkanike
Mjafton te shikosh tekstet e kengeve qe nuk i kupton dot sepse eshte bastarduar gjuha letrare
Ne qofte se Lubonja do ti lepihej Rames komentet siper nuk do beheshin
Ky lloj profesori duke bërë një moral bajat përdor fjalën konvergon në vend të fjalës përbashkon.
Ejani pastaj dhe besojeni…
Sa per dijeni konvergon nuk eshte sinonim me perbashkon. Gjuha e bukur shqipe nuk ka fjale qe ta jape sakte kuptimin e “konvergon”, prandaj or zoteri para se te leshosh brockulla mendoju dy here. Nuk eshte ndonje krim te perdoresh fjale me prejardhje te huaj ne diskursin shqip, se per ate pune edhe fjale bashkon qe vjen nga fjala “bashke” nuk eshte shqip. Kerko pak se ke per ta gjetur.
ky lafe me Shoke se hapin gojen kur greku ju ven deri ne tirane, Andej nga esht ky Kạn shit eshtrat e gjyshes per eshtra greku. cło gje esht ok per ket kategori, ama vec kur flitet per gegnishten keta menjeher kercejne. jemi nje komb jemi nje komb. nuk besoj se jemi nje komb dhe pike. shkumbin e lart Jane nje gje, shkumbin e poshte Jane…nga ata qe shesin eshtrat e gjyshes per eshtra greku
Ik ore koqe, percares ,antishqiptar dhe anonim sic ke emrin “xezd” , e percakton ti se kush eshte dhe kush nuk eshte shqiptar? …..Plere injorance ose i paguar
degjo o robqim. Robt qe shesin eshtrat e te pareve epri eshtra greku jan per tu qi ropt
Fatosi, komentues! Ne rastin e Tos Lubonjes, nuk behet fjale ne se eshte kunder apo pro Rames! Ke mungese intelekti! Fatosi fliste edhe per Saliun kur ishte ne pushtet! Njelloj! Pse? Sepse Tosi eshte komunist ne shpirt dhe mendime! Tosi nuk pranon njeri ne bote te kundershtoje ato qe thote! Ai do qe te gjithe te tone dhe bejne ato qe mendon ky njeri i perafert me Saliun! Eshte Ego-ja dhe Uni i Tosit qe e bejne si i terbuar! Por Rama e injoroi komplet kur u be K/minister! Tosi i kerkoi postin e Ministrit te Kultures? Por Shqiperia eshte e mbushur me tosra dhe kos-ra plot! Pastaj teoria e Tosit: – me mire tre banda se nje bande eshte “fenomenale”!
Tosi eshte nje shejtan budalla, i sherben gjithmone vete se keqes, ndarjes se shqiptareve dhe jo bashkimit te tyre. Kur ma treguan nje ngjarje ne burgun e Spacit, ngjarje te cilen e ka pranuar edhe vete tosi, ne fakt me erdhi shume keq, por kur degjon qe gjithmone tosi flet kunder rrymes, kunder shqiperise, them mire ja kane bere.
Ndersa ty xezdsdszzz te ka rene pjesa ne mes, prandaj leh keshtu si bir kurve…i shitur e gjakprishur. Shkrimi i prefesor Emilit eshte model, po, po, model gjuhesor, model ne forme, model ne strukture , argument, nen-argument, shtjellim i qarte i fjaleve e fajlive e vertete nuk le pika te zeza e te pakumtimta ne teks, por teresisht i qarte, i i nformuar dhe ajo qe trehon kulturen dhe dijen…nuk fyeu, nuk u tregua arrogant e nuk tregoi supremaci pas shtjellimit, nderkaq theksoj se nuk mor me abrashin Lubonja qe eshte bere si makine riprodhuese fjalesh, por u fokusua tek ceshtja kombetare…ndersa nje gjakprishur si ti xeds a zedsx si e ke emrin, qe ne fjalen e pare ju kundervure njeriut, jo ceshtjes. Qe ketu duket qe ti xeds je debil e meqe fole si percares, me siguri je dobic
Miqesisht… i drejtohet Lafe nje individi me probleme te Shendetit mendor…! Italia e bashkuar para 150 vjetesh, kur vendosi per gjuhen standarde, zgjodhi ate te Dante Algeria, si ajo me e levruara letrare, por gjuha fiorentine flitej vetem nga 1.5% e populates. You, you… Popull gomar!
Duhesh nje shkrim i tille ne rremujen qe kerkon te krijoj ndokush me qellim perçarjen e kombit ne etni. Gjuha letrare mbi bazen e toskerishtes tashme eshte konsoliduar dhe ka luajtur nje rol me shume rendesi ne bashkimin e kombit me nje gjuhe e me nje flamur. Gegenishtja ka nje tradite shumeshekullore dhe nje pasuri botimesh qe nuk duhen harruar. Gegenishtja ka edhe disa pasuri gramatikore qe nuk i ka toskerishtja dhe nuk jane te perfshira ne gjuhen letrare. Ka kurdohere vend dhe mundesi per Profesoret tane te nderuar si Emil Lafe , qe te pasurojne me shume gjuhen letrare me forma qe ndodhen ne gegenishte.
Kot merre me Fatosin profesor i nderuar.te jesh gjuhetar si TY duhet ta kesh koken plot e jo bosh si Fatos Lubonja.AI ,Fatosi ,e kaloi fakultetin se ishte ne bllok ne te kundert as gjimnazin nuk do kish kaluar.Ekspert Fatosi ,kulish i serbit per te marr parate dhe jo patriot.Respekt per prinderit e tij qe morren pjese ne luften nacional clirimtare.KOSOVA DHE SHQIPERIAJANENJE KOMB PER MUA O SA FORT JU DUA SE JAM LAB NE VEND TE HUAJ. SA E DUA SHIPERINE TE BASHKUAR ETE LULEZUAR SIKUNDER DHE KOSOVEN TE ZHVILLUAR E TE PASURUAR
JETE TE GJATE PROFESOR
LABI NGA KURVELESHI
Tung!
Mendim i shprehur nga z. Fatos, jo vetem qe nuk eshte “nje mendim” i shqiptarit, por eshte me shume se ide nje serbomadhi. Natyrisht qe ka pasur, ka dhe do te kete, dhe lakenje te tille, qe per pak para shesin jo veten, por dhe kombin e tyre. Nje nga keta eshte dhe z.Fatos Lubenja jo vetem me kete mendim , por dhe me shume veprime te tjera. mendoja se burgu i ka demtuar trurin, por e paskam pasur shume gabim, se kjo tregon qe u sherben vetem armiqeve te Kombit Shqiptar, dhe duke kerkuar ndjes , vetem per kete arsye e paska meritur burgun e diktatures.
Sorra F.Lubonja eshte vllah, çoban, armik I natyrshem dhe I perkushtuar I gjuhes shqipe, I kultures shqiptare dhe I rrenjeve te lashta te shqiptareve. Kete e ka demonstruar vete ky prej dekadash, ashtu si dhe paraardhesit e tij aromune, çiban kanseroz ne trupin e albaneve. Keta nuk kane asnje ndryshim nga hordhite sllave dhe armiqesia e pa shuar greke antishqiptare, ndaj gjuhes dhe çdo vlere te shqiptareve, prandaj u duhet dhene pergjigja drejt ne fytyre dhe jo me dorashka.
Une nuk merakosem per te ardhmen e gjuhes se njesuar kombetare,,E Ardhmja e saj ka marre rruge me Kongresin e Drejtshkrimit dhe me pare.Ata qe i versulen kohe pas kohe,jane Amatore.
Sado te thella te jene ndryshimet dialektore dhe nendialektore ne gjuhen shqipe,ato jane krejt te parendesishme krahasuar me brumin e perbashket.Nje cam nga Preveza me nje Kosovar nga Nishi,,kuptoheshin mjaft mire shqip ne kazermat e ushtrise turke.
Tregojne nje anekdote per ataturkun nga Stebleva,qe kishte nje truproje kosovar. E urdheroi turqisht,te shaloje kalin.Kur del nga zyra e gjen kalin pa shale,.Atehere ja thote shqip:_Shaloje kalin!
Truproja nuk dinte turqisht.
Manifesti i Pare i gjuhes se njesuar kombetare..eshte Meshari i Gjon Buzukut,,.Pamvaresisht se specialistet pretendojne se Autori ishte prift nga Kraja,,ne te gjen elemente te Camerishtes dhe Arvanitishtes,,zanoret e gjata te Dibrances,hundorezim et e shkodranishtes dhe elbasanishtes.Perfundimi!Gjuha shqipe ka qene e njesuar qe ne krye te heres.Askush nuk ja heq te drejten nendialekteve te pasurojne me forma dhe leksik gjuhen e njesuar.
Problemi i Paskajores.DUHET FUTUR URGJENTISHT NE TEXTET E GJUHES,.E ka gegnishtja,,,Deri ne 1974 e kane pasur textet tona te gjuhes.Duhet rifytur urgjentisht,si forme prezantuese e Foljes,,Ashtu si e ka pasur gjuha shqipe,Ashtu si e kane gjithe gjuhet indoeurop[iane.Pse t`ja heqesh shqipes nje pasuri qe e ka?
Doja ti thoja profesorit Lafe se nese zbulohet nje relike e lashte e shkruar ne shqip ajo mund te shpjegohet vetem ne gegerisht,pra e thene ndryshe gegerishtja eshte themeli i gjuhes shqipe e orientimi i gjuhetareve duhet ti referohet pikerisht atij dialekti me shume vlera dhe vertetesia e gjuhes shqipe. Brenda shpjegimit te profesorit dallohet qarte ndikimi i regjimit komunist regjim i cili ne drejtim te gjuhes beri shume hapa mbrapa.
Ndersa ty xezdsdszzz te ka rene pjesa ne mes, prandaj leh keshtu si bir kurve…i shitur e gjakprishur. Shkrimi i prefesor Emilit eshte model, po, po, model gjuhesor, model ne forme, model ne strukture , argument, nen-argument, shtjellim i qarte i fjaleve e fajlive e vertete nuk le pika te zeza e te pakumtimta ne teks, por teresisht i qarte, i i nformuar dhe ajo qe trehon kulturen dhe dijen…nuk fyeu, nuk u tregua arrogant e nuk tregoi supremaci pas shtjellimit, nderkaq theksoj se nuk mor me abrashin Lubonja qe eshte bere si makine riprodhuese fjalesh, por u fokusua tek ceshtja kombetare…ndersa nje gjakprishur si ti xeds a zedsx si e ke emrin, qe ne fjalen e pare ju kundervure njeriut, jo ceshtjes. Qe ketu duket qe ti xeds je debil e meqe fole si percares, me siguri je dobic
ky xesdszzz eshte ai kurva Bolino. I ka Ramuti spiune te gjithe. Shikoje si shkruan dhe e kupton qe eshte ai
Gjuhen standarte e kane bere te gjitha kombet, jo vetem shqiptaret. Dialektet te ruhen dhe te mblidhen madje ne fjalore te vecanta per te treguar larmine e gjuhes tone, por edhe ne fund te fundit per te zgjeruar gjuhen tone ne vend qe te shtojme fjale te huaja. Edhe ne komunizem sidomos teatret beheshin edhe ne dialektin Geg edhe Tosk sipas krahines qe ishte historia. Pra, ka mundesi te ruhen dialektet dhe te mesohen neper shkolla nepermjet Letersise dhe Gjuhesise, por standartja ne cdo shtet eshte ajo zyrtarja. Lubonja eshte nje cope idioti qe mbeti trangull i papjekur.
Serisht ke vene piken mbi ” i “, i nderuar profesor .
Komentuesi Adriatik , duket se nuk e ka lexuar shkrimine profesorit qe thote qarte se : Ishin shqiptaret e Kosoves dhe ata te Maqedonise qe reflektuan te paret per nje gjuhe letrare unike shqip , kurse shqiptaret e vendit ame iu bashkuan nismes se ketyre . Autoriteti i qeverise shqiptare te asaj kohe ishte brenda kufijve londineze , nderkohe qe hapat e para , bile frymezuese , u ndermoren ne Prishtine e Tetove . Pra , i nderuar z. Adriatik , me menyren qe kerkon te imponohesh mbas pese dekadash , tregon se je ne unison me ata qe na quajne me gjuhe fyese “Skiptare” !
A me thote ndonjeri per jush kundra apo pro gegnishtes, se cili ishte shkaku qe e folmja letrare e vulosur prej gjuhetarit, patriotit e professori Aleksander Xhuvanit e t’jer profesor, pikerish u hoq si me magji me 1972, din ndokush urdherin e dhene?….se per ata qe nderrojne si kurva dhjete dashnore ne dite i ka dale boja. He pra me thoni; a nuk ishte perfekt e gjuha letrare e folur dhe e shkruar deri me 1971, apo si gjithmone diktatoret historine e fillojne nga vetja? E njejta psikologji vazhdon mbrapa 15 kateshit e shkallmimit te vlerave te kultures te Tiranes i ben karrshillek nje kulle betoni nen moton historia fillon nga une…..marrija vazhdon e askush s’heton e proteston…..
Ti qe je zgjuar tashti prej gjumi, askerkushi nuk kishte vulosur ndonje te folme letrare deri ne vitin 1972. Ishte pikerisht keshtu, prandaj u desh te mbahej nje kongres i tere per te hartuar e miratuar drejtshkrimin e shqipes letrare. Qe profesori i nderuar Aleksander Xhuvani, mund te kishte te folmen e vete me”rranje nga Elbasani” nuk e mohon kush, por nqs ti quan “magji” nje kongres qe vazhdoi me dite dhe pjesmarresit thane ate qe deshen e menduan, atehere duhet te informohesh pak me mire per gjera qe kane ndodhur kur ti ke qene duke fjetur.
Per te tjerat psikologji mbrapa 15 kateshit e shkallmimit te vlerave etj. etj. nuk besoj se kane ndonje lidhje me shqipen letrare, pra je jashte teme. Nuk po them se nuk meritojne te diskutohen po jane krejtesisht jasht thesit per te cilin e kemi fjalen ketu.
Asht ngjall Enveeeeeeri! Po ban ligjin! Ai i din te tana!
Jo or taj, ma shum dini ju qi keni nji jete qi ia kpusni gjumit. Me cilin sy e pe Enverin ti o palluqe, me ate me xham, apo me ate pa xham. Po te ishte per Enverin sot i binte me shkrujt gjirokastritshe.
”Është për t’u habitur që një njeri i letrave si z. Fatos Lubonja gjykon sot se do të kishte qenë më mirë që kosovarët të kishin mbajtur si gjuhë letrare gegërishten”…
Të quash fatos ljubonja-n njeri te letrave, eshte mekat i madh, zoti prof. i nderuar, Emil Lafe. Mos ma quani gabim gjuhesor shkrimin e emrit dhe mbiemrit te ketij karikature ”te letrave”, por shemtira e logjikes se shemtuar (si vet fytyra e ketij eksiqi) nuk e meriton te nderohet me rregullat e shqipes moderne që nga koha e Kongresit te Drejtshkrimit.
T’i referohesh idiotesise se ketij sharlatani, duke e permendur si ”njeri te letrave”, do te thote: t,i japesh rendesi nje antishqiptari, nje bastardi, qe shet plehera per kulture, qe fut perçarjen dhe qe asgje nuk e lidh kete antishqiptar me Gjuhen dhe Kulturen tone Kombetare.
Prejardhja e ketij horri te fjales dhe te letrave ne media sqarohet saktesisht nga i nderuari Aleksander Thana ne komentin e tij te mesiperm. Te huajet dashakeqes te shqiptareve bejne misionin e tyre: Perçarjen kudo, sa dhe si te munden, duke e demtuar çeshtjen tone kombetare ne te gjithe drejtimet.
Kongresi i Drejtshkrimit eshte arritja me madheshtore ne njesimin e Gjuhes Shqipe dhe per nga rendesia eshte i barabarte me arritjen e Shpalljes se Pavaresise nga Turqia…
Nuk duhet te kemi frike te themi se kjo arritje ndodhi ne kohen e qeverisjes se vendit nga Enver Hoxha. Ky eshte FAKT, duan apo nuk duan armiqte e Shqiperise brenda apo jashte vendit! Enver Hoxha mbetet ai, qe ishte: Arkitekt i Shqiperise Moderne, atdhetar i flakte dhe largpames i paarritshem…
Sot gjuha shqipe eshte sakatuar, sulmuar e sulmohet pareshtur qe nga politikanet sharlatane e deri tek injorantet, qe nuk lene pa futur barbarizma dhe ”modernizma” aspak te nevojshem, kur fjalori i kesaj gjuhe eshte kaq i pasur dhe shprehes…
DIALEKTET E CDO SHTETI E KOMBI JANE PASURI KOMBETARE
Por cdo shtet e komb modern ka nje gjuhe zyrtare me rregullat e saj qe respektohen dhe zbatohen shkencerisht ndryshe ai shtet kthehet në epoken e fiseve primitive !
Gjuha eshte jo vetem nje nder tre shtyllat e cdo populli, shteti e kombi.
Po sjell nje shembull te gjalle edhe sot nga qyteterimi me i vjeter boteror, ai kineze.
Sic dihet Kina ka dy dialekte qe shkruhen njesoj Mandarin( Dialekti i Veriut ) dhe Fukien ( Dialekti I Jugut )
Beijing- Kryeqyteti i Veriut dhe Nanjing – Kryeqyteti i Jugut.
Me perjashtim te atyre qe jane shkolluar per gjuhesi, popullsia e Veriut dhe e Jugut kane te folme krejt te ndryshme.
Gjuha e shkruar eshte e njejte dhe merren vesh per bukuri me njeri tjetrin.
Por nje lagje e vogel Pekinit apo Shangait eshte me e madhe per numrin e popullsise se mbare Shqiperia.
Ndaj njesimi i gjuhes dhe rregullat drejteshkrimore duhen zbatuar me rreptesi.
Per te folmen ka hapesire e tolerance sigurisht pa e bastardizuar ate.
Me ka rene ti bie kryq e terthor Shqiperise per 20 vjet e kurre nuk kam pasur asnje veshtiresi ne bashkebisedimin ose perkthimin ne gjuhe te huaja te cdo dialekti!
Aq me pak ketu ne SHBA!
DIALEKTET E CDO SHTETI E KOMBI JANE PASURI KOMBETARE
Por cdo shtet e komb modern ka nje gjuhe zyrtare me rregullat e saj qe respektohen dhe zbatohen shkencerisht ndryshe ai shtet kthehet në epoken e fiseve primitive!
Gjuha eshte jo vetem nje nder tre shtyllat e cdo populli, shteti e kombi.
Po sjell nje shembull te gjalle edhe sot nga qyteterimi me i vjeter boteror, ai kineze.
Sic dihet Kina ka dy dialekte qe shkruhen njesoj Mandarin( Dialekti i Veriut ) dhe Fukien ( Dialekti I Jugut )…
Beijing- Kryeqyteti i Veriut dhe Nanjing – Kryeqyteti i Jugut.
Por Shteti i Kines ka nje kryeqytet Pekinin – Beijing qe nuk e ve ne pikepyetje askush.
Me perjashtim te atyre qe jane shkolluar per gjuhesi, popullsia e Veriut dhe e Jugut kane te folme krejt te ndryshme.
Gjuha e shkruar eshte e njejte dhe merren vesh per bukuri me njeri tjetrin.
Por nje lagje e vogel Pekinit apo Shangait eshte me e madhe per numrin e popullsise se mbare Shqiperia.
Ndaj njesimi i gjuhes dhe rregullat drejteshkrimore duhen zbatuar me rreptesi.
Per te folmen ka hapesire e tolerance sigurisht pa e bastardizuar ate.
Me ka rene ti bie kryq e terthor Shqiperise per 20 vjet e kurre nuk kam pasur asnje veshtiresi ne bashkebisedimin ose perkthimin ne gjuhe te huaja te cdo dialekti!
Aq me pak ketu ne SHBA!
PAJTOHEM PLOTESISHT ME JU PROFESOR EMIL LAFE !
Profesori asht pjelle e PPSH-se prandaj i ban lavde g’juhes qe Enver krimineli vuni me dhune. Ai e shef forcen e gegenishtes dhe i ka hi friga se po i ike “pushteti” kulturor. Sigurisht qe dialektet jane pasuni dhe duhet me ia lane kohes me percaktue se cka duhet me mbajte nga dialektet tona qe te shprehena ma bukur, ma ambel dhe ma me kulture. Prandaj keto lloj “profesoresh” me kujtojne ata qe mbajtne 50 nder prangat e komunizmit popullin e vet. Ky, paskal milo, pellum xhufi, skender xhinushi e sorollope te tjere qe i bani partia njerez, nuk duhet me pase tager ne vendimet se si e cfare shkruhet nder librat shqip.
Ne jemi nje vend shume i vogel nga popullsia dhe siperfaqja, por shume i bukur dhe ne nje pozicion gjeografik gati te perkryer per t’u patur zili nga shume vende shume here te medhaja. Kemi dete, male, liqene, lumenj. Ne jemi nje vend qe nuk kemi nevoje per egoizma provincializmash relativisht te vocla e meskine. Kemi nje gjuhe te perbashket, dhe dialektalizmat dhe egot meskine te tyre kudoqofshin mos perpiqen te mbjellin percjarje. Gjuha drejtshkrimore eshte nje, edhe nuk ka as malok, as malesor, as jugor, as verior. Jane nje te gjithe.
Adriatik
a e kupton se çdo të thotë “na hëngëç karin”??
nëse jo!?
hap gojën se ta tregoj unë!!
o qën i mutit,përse shrkuan në gjuhën e njehsuar,kur nuk e pranon??
skarcitet i kombit tonë!!