Miliona qytetarë të Shteteve të Bashkuara të Amerikës do t’iu drejtohen ditën e sotme qendrave të votimit për të presidentin e ri të vendit.
Sa më shumë afrohet ora e votimit, aq më shumë rritet dhe ankthi në të dy kahet, me sondazhet që parashikojnë një garë të ashër dhe diferencë shumë të ngushtë mes kandidates demokrate, Kamala Harris dhe republikanit Donald Trump.
Pikërisht për shkak të rezultatit të pritshëm të ngushtë edhe shpallja e fituesit mund të kërkojë ditë.
Këto zgjedhje janë historike për shumë arsye. Nëse zgjidhet Harris, ajo do të jetë presidentja e parë femër me ngjyrë në historinë amerikane.
Një arsye tjetër janë kushtet dhe sfidat me të cilat do të përballet secili prej dy kandidatëve, pavarësisht nëse zgjidhet. Në periudhën e mëparshme, çështjet dominuese të periudhës parazgjedhore ishin brenda SHBA-ve, saktësia dhe situata e përgjithshme ekonomike e vendit dhe jashtë vendit se si Harris apo Trump do të përballen me luftën në Lindjen e Mesme dhe Ukrainën.
Përveç SHBA-ve, edhe një tjetër kontinent po mban frymën teksa shehvotuesit amerikanë që shkojnë drejt qendrave të votimit për të zgjedhur presidentin e tyre të ardhshëm.
Evropa po shikon një luftë të ashpër midis Kamala Harris, kandidatja demokrate e cila është zotuar të mbrojë Aleancën transatlantike dhe Donald Trump, kandidati republikan që u mburr se do inkurajonte Rusinë të bënte çfarëdo që të duan me vendet që nuk arrijnë të përmbushin objektivin e shpenzimeve të NATO-s.
Perspektiva për të rikthyer në Shtëpinë e Bardhë, Trumpin, një njeri me një mospëlqim të mirë-dokumentuar për sistemin shumëpalësh, është makthi për zyrtarët dhe diplomatët në Bruksel, të cilët kanë frikë se miliarderi do të mbyllë një sy ndaj ekspansionizmit të Vladimir Putinit, vendosi tarifa pa dallim për çdo import të mundshëm dhe do të braktis (përsëri) Marrëveshjen e Parisit.
Dy kandidatët kanë përfunduar edhe fushatat e tyre elektorale pak orë më parë. • Trump bëri thirrjet e tij të fundit për votim nga Michigani, ndërsa Harris nga Filadelfia.
Situata në Evropë
Evropa po mban frymën teksa shehvotuesit amerikanë që shkojnë drejt qendrave të votimit për të zgjedhur presidentin e tyre të ardhshëm. Për dekada të tëra, rituali katërvjeçar në anën tjetër të Atlantikut është ndjekur me interes, entuziazëm dhe madje njëfarë shkalle respekti. Kjo sepse Shtetet e Bashkuara janë, demokracia më e vjetër në botë dhe garantuesi kryesor i sigurisë në Evropë, duke i dhënë qiramarrësit të Shtëpisë së Bardhë ndikim mbi të ardhmen politike të Kontinentit të Vjetër.
Por ky kuriozitet është shndërruar në shqetësim dhe në disa raste në tmerr të plotë. Evropa po shikon një luftë të ashpër midis Kamala Harris, kandidatja demokrate e cila është zotuar të mbrojë Aleancën transatlantike dhe Donald Trump, kandidati republikan që u mburr se do inkurajonte Rusinë të bënte çfarëdo që të duan me vendet që nuk arrijnë të përmbushin objektivin e shpenzimeve të NATO-s, shkruan euronews.com.
Perspektiva për të rikthyer në Shtëpinë e Bardhë, Trumpin, një njeri me një mospëlqim të mirë-dokumentuar për sistemin shumëpalësh, është makthi për zyrtarët dhe diplomatët në Bruksel, të cilët kanë frikë se miliarderi do të mbyllë një sy ndaj ekspansionizmit të Vladimir Putinit, vendosi tarifa pa dallim për çdo import të mundshëm dhe do të braktis (përsëri) Marrëveshjen e Parisit.
Por ka diçka më të thellë që ushqen ankthin. Në vazhdën e presidencës së parë të Trump, BE filloi të fliste për “autonominë strategjike”, një qasje teorike për të siguruar që blloku do të mbrohet kundër uljeve dhe ngritjeve të çuditshme të Uashington DC.
Ideja, e promovuar me zjarr nga presidenti francez Emmanuel Macron, fitoi gradualisht ndjekës, u bë e zakonshme dhe frymëzoi politika të reja, për shembull, për të nxitur teknologjinë e gjelbër në vend dhe për të goditur praktikat deformuese të Kinës.
Megjithatë, në përgjithësi, bilanci ka qenë i dobët. BE-ja mbetet thelbësisht e varur nga dinamika globale, qoftë për tregtinë, energjinë, teknologjinë, veprimin ndaj klimës ose sigurinë. Me gjithë fjalët për një “botë shumëpolare” në zhvillim, SHBA-ja ende luan një rol të jashtëzakonshëm në këtë dinamikë dhe mund të përcaktojë vetë se si lëkundet lavjerrësi, duke sjellë pasuri në disa cepa dhe duke shkaktuar kërdi në të tjera.
Në asnjë fushë tjetër kjo varësi nuk është aq e dukshme sesa në përpjekjet perëndimore për të mbështetur Ukrainën kundër Rusisë. Që nga fillimi i pushtimit, Amerika ka vepruar si furnizuesi kryesor i Kievit i armëve të avancuara, si raketat me rreze të gjatë ATACMS, të cilat vendi mund t’i sigurojë falë sektorit të tij të pakrahasueshëm të mbrojtjes.
Thjesht mendimi i tërheqjes së Uashingtonit nga fronti i bashkuar dhe lënia e bllokut në një përleshje për të mbushur boshllëkun e madh është i mjaftueshëm për të lëkundur shtyllën kurrizore të Brukselit.
“E vërteta e thjeshtë është: ne nuk kemi luksin e rehatisë. Ne nuk kemi kontrollin mbi zgjedhjet apo vendimet në pjesë të tjera të botës,” tha Ursula von der Leyen në fillim të këtij viti, kur paketa e ndihmës me një vlerë prej 60 miliardë dollarësh kishte ngecur në Kongresin e SHBA.
Von der Leyen, një avokate e zëshme e lidhjeve të forta BE-SHBA, ka paraqitur synime ambicioze për mandatin e saj të dytë, të cilat mund të ndryshojnë shumë nga një presidencë përçarëse e Trump. Aksionet janë aq të larta sa Komisioni Evropian ka ngritur një task forcë speciale për t’u përgatitur për skenarët e mundshëm pas 5 nëntorit.
“Roli ynë është të jemi gati për çfarëdo rezultati të zgjedhjeve në Shtetet e Bashkuara”, tha të hënën një zëdhënës i Komisionit.
Megjithëse një fitore e Harris-it do t’i bënte kryeqytetet evropiane (përveç Budapestit) të merrnin një psherëtimë lehtësimi, demokratja nuk ka treguar një interes veçanërisht të mprehtë për kontinentin përtej objektivit të saj të gjerë për të mbajtur aleatët demokratë të bashkuar përballë regjimeve autoritare. Gjatë viteve të kaluara, politika amerikane është kthyer gjithnjë e më e brendshme dhe e përqendruar në vetvete: politika e jashtme mezi regjistrohet në diskurs dhe, kur ndodh, ka të bëjë kryesisht me Rusinë, Kinën ose Lindjen e Mesme.
Edhe nëse axhenda e Joe Biden ka mjaft kritikë në vend, angazhimi i tij diplomatik ka marrë lavdërime jashtë vendit. Biden , i cili është krenar për tubimin e Perëndimit kundër Kremlinit, ka atë lloj besimi të vjetër dhe të palëkundur në aleancën transatlantike me të cilën gjenerata e ardhshme e liderëve, si Harris dhe Obama, nuk u rritën.
Ndryshimi në fokusin e Uashingtonit ka shkaktuar një pyetje të pakëndshme: A kujdeset dikush për Evropën? Për shumë njerëz, përgjigja është vetëm Evropa.
“Harris apo Trump? Disa pretendojnë se e ardhmja e Evropës varet nga zgjedhjet amerikane, ndërsa ajo varet para së gjithash nga ne. Me kusht që Evropa më në fund të rritet dhe të besojë në forcën e saj”, shkroi polaki Donald Tusk në rrjetet e tij sociale.
j.l./ dita
