Një fjalor bullgarisht-shqip i botuar në prill 2015 dhe i hartuar nga autorja Marija Hristova Georgieva (Peeva) ka si bazë të folmen shqipe në fshatin Mandricë, Bullgari.
Po çfarë është Mandrica?
Nga një mbishkrim në gur në kishën e varrezave “Sveta Nedelja” (Shën e Diela) mësohet se historia e fshatit fillon më 1636.
Teksti shoqërues thotë se fshati është themeluar nga tre vëllezër shqiptarë nga Vithkuqi i Korçës.
Rreth vitit 1700, – thuhet më tej aty, – fshati ka filluar të rritet. Në fillim të shek. XX, numri i banorëve ka qenë rreth 3500 veta.
Deri në vitin 1912, në fshat është përdorur vetëm gjuha shqipe.
Në vitin shkollor 1913-1914 ka filluar shkollimi në gjuhën bullgare.
Sot, fshati është shpopulluar shumë. Banorët e paktë të vjetër, që kanë mbetur, vijojnë ta flasin gjuhën shqipe.
Për historinë e themelimit të Mandricës dhe të folmen e saj shqipe ka shkruar edhe profesor Dhimitër Shuteriqi në “Studime filologjike”, 1965.
Bashkë me profesor Mahir Domin ata kanë bërë një studim të plotë shkencor për të folmen e Mandricës.
Sipas profesor Shuteriqit, në vitin 1900, Mandrica ka qenë me 650 shtëpi. Ka disa gojëdhëna, – thotë profesori, – që Mandrica është themeluar që më 1453.
Edhe Bojka Sokollova ka shkruar për shqiptarët e Mandricës (Berlin, 1983).
Në vitin 2011 është krijuar Shoqata për Ringjalljen e Fshatit Mandricë. Janë pasardhësit e sotëm të banorëve të Mandricës, që e kanë themeluar, me synimin të ruajnë dhe të zhvillojnë traditat, gjuhën dhe pamjen e saj autentike.
o.p. / dita
Kjo histori është një « thërime » në politikën bullgare për minoritetet, që ka ndjekur gjatë shekullit XX. Minoritetet në këtë shtet llogariten rreth 13% të numrit të përgjithshëm të popullsisë. Kryesorët janë turqit, romët dhe pomakët, të cilëve u janë ndruar emrat me fushata nga vitet 1950 deri në vitet 1970. Është interesante se si ky Shtet « eksporton » probleme minoritetesh jashtë Shtetit të tyre, veçanërisht në Maqedoninë e Veriut dhe Shqipëri, në një kohë që problemet e saj janë të pazgjidhura!
Eeeeeeeeehhh nuk eshte i vetmi rast ne Ballkan e me tej …paskemi qene shume naiv dhe gati feminor si komb. Dhe ne shume raste kemi luftuar veteveten , dhe vazhdojme edhe sot e kesaj dite , shembulli me i mire , e ashtuquajtura Greqi.
Ky fshat ne Bullgari qenka ekujvaleni i Gollobordes.
Besoj se ne nuk do shkojme atje e ti themi:
Ne u japim Pashaporta Shqiptare ne se Ju desheroni,
Vellezer te dashur Ilirjane/Dardane.
Nuk është ashtu z. Tashko! Gollobordasit ose më saktë kalabardhasit( emri i vjetër i krahinës), janë puro shqiptarë, me një zhargon sllav të mbetur nga puna e murratorit(karpentierit) që bënin në zonat sllave gjatë shekujve. Është joshja e Shtetit Bullgar me pasaporta bullgare që gjen individë që përpara dinjitetit të ndrimit të etnisë vendosin interesin vetjak dhe jo se janë vërtet më etnicitet bullgar. Problemi kryesor është padituria e njerëzve që doli në skenë pas vitit 1990, sepse përpara këtij viti ky problem minoritetesh të paqena nuk ka ekzistuar. Në shkolla nuk studjohet, librat nuk lexohen, mbetet vetëm media e sotme që futet në çdo familje dhe « pompon » çdo ditë me lajme të pavërteta në dëm të etnicitetit shqiptar. Në një kohë kur shtetet e Ballkanit janë të unifikuar, madje në shkelje të të drejtave të minoriteteve të tyre, Shqipëria krijon minoritete të paqena, që nuk kanë ekzistuar asnjëherë!!! Pse nuk është skandaloze kjo ?!