Ilmi S. Qazimi
Më 29 tetor 1944,në lagjen Sulaj të Karbunarës të Lushnjës, me urdhër të Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë Antifashiste Nacionalçlirimtare të Shqipërisë firmosur nga Komandanti Enver Hoxha, u formua Brigada 10 Sulmuese Partizane. Përshëndeti këtë themelim brigade sekretari i partisë së Qarkut të Beratit Kahreman Ylli. Brigada u formua me rreth 1225 partizanë të batalioneve: “Riza Cerova”, “Tefik Lapani”, “Ajet Xhindole” si dhe batalioni i katërt,”Myzeqeja” me të rinj dhe të reja nga rrethi i Lushnjës. Batalioni i parë- 270 vetë;batalioni i dytë- 200 vetë;batalioni i tretë-290 partizanë;batalioni i katërt-250 vetë;kompania e shtabit-50 vetë;shtabi i brigadës me efektiv rreth 45 vetë. Komanda e Brigadës: Koço Papaj komandant, i cili pas dhjetë ditëve u caktua me një detyrë tjetër të rëndësishme duke u zëvendësuar nga Njazi Çepani; komisari Mane Nishova; zëvendëskomandant Qamil Hamzaj; zëvendëskomisar Misto Bllaci dhe intendent: Nexhat Skënderi.
Përbërja gjeografike e brigadës:Partizanë nga Skrapari – 482 vetë; (vetëm nga Komuna e Çepanit ishin 49 partizanë); nga Berati- 370 vetë; nga Fieri- 81 vetë; nga Lushnja-76; nga Tiranë-40; nga Shijaku-30; nga Elbasani-16 etj. Në këtë efektiv ishin 15 vajza partizane ; ishin gjithashtu edhe 10 partizanë italianë.
Mosha mesatare e partizanëve të Br10S: Me përjashtim të pesë kuadrove: Tafil Tërpani (51 vjeç) , Myrteza Sevrani, Safet Iljazi, Xhevahir Spathara e Nikolla Gjeçi që ishin dyzet vjeç, gjithë efektivi i brigatës, ishte në moshë të re;Mosha më e vogël: 14 vjeç;(gjithsej 10 vetë); ishin 20 vetë të moshës 17 vjeç; mosha më e madhe dominuese 29 vjeç;
Armatimi i brigadës: Ditën e përurimit të brigatës ishin siguruar: 950 pushkë;(571 italiane, 210 gjermane, 50 greke, 25 turke, 20 belge); 55 automatikë (25 italianë, 20 gjermanë,10 anglezë); 40 mitralozë të rëndë e të lehtë; 4 mortaja; (Armët e rënda i përdornin partizanë italianë sepse ishin të stërvitur në atë specialitet) ; 20 mushka ngarkese.
Furnizimi me ushqime dhe veshmbathje bëhej kryesisht nga popullsia fshatare;
Strehimi bëhej në shtëpitë e banorëve të zonës ku vepronte brigada dhe në terren të hapur si male, fusha, pyje-ku ta zinte çasti dhe urdhri.
Shkurt nga kalendari i luftimeve të brigadës:
Më 30 tetor, brigada mori urdhrin luftarak nga Shtabi i Përgjithshëm që në nisej për të marrë pjesë në luftimet për çlirimin e Tiranës.
Efektivi i brigadës së porsakrijuar me disiplinë të hekurt dhe me motive të fuqishme sulmuese, gjatë një marshimi të gjatë në këmbë nga Karbunara deri në periferi të Tiranës, më 8 nëntor goditën në Fatishë të Peqinit një autokolonë gjermane me rreth 70 makina, 10 tanke dhe disa autoblinda që lëvizte nga Durrësi për në Elbasan duke i shkaktuar asaj humbje te ndjeshme. Me urdhër të Shtabit të Korparmatës së përë Sulmues të Ushtrisë, brigada u përqendrua në Kashar për të mbajtur nën goditje të pandërprerë rrugën Tiarnë-Kashar dhe Tiranë -Vorë. Më 11 nëntor sulmoi në befasi forcat gjermane që kishin zënë vijën Yzberish-Yrshek-Kashar-Gjokaj-Vorë dhe më 12 nëntor e kapi këtë vijë, përveç garnizonit gjerman tepër të fortifikuar të Vorës.Po atë ditë,tre batalione të brigadës u vendosën në pritë në rrugën Tiranë -Vorë ndërsa batalioni i dytë i brigadës u vendos në zonën e Shijakut. Për shtatë ditë e netë u zhvilluan luftime në këtë rajon e në këto vija duke i sjellë humbje të rënda në njerëz e teknikë armikut pushtues.Më datën 13 nëntor pati zhvillime të ashpra deri edhe në luftim me granata dore midis forcave partiznë nga njëra anë dhe atyre gjermano-balliste nga ana tjetër. Më 16 nëntor brigada çliroi Shijakun dhe Durrësin.Në këto luftime nga pala gjermane pati 14 të vrarë dhe shumë armë, teknikë e municione të kapur. Nga brigada u vranë dhe mbetën dëshmorë të atdheut 12 partizanë:Agush Guraziu, Ali Sollaku ,Alush Grepcka, Avni Prishta, Hajdar Tafa, Hasan Veseshta, Jorgji Greku,Meleq Gjoni, Nazmi Diko, Qani Malimati, Shyqyri Faslliu.Më 18 nëntor brigada u rreshtua në përbërje të Divizionit të Parë Sulmues, në Gjirokastër, në roje të kufijve shtetërorë, nga Kakavija deri në Leskovik dhe më pas u inkuadrua në strukturat e Forcave të Armatosura të Republikës Popullore të Shqipërisë.
Brigada e 10 Sulmuese e përmbushi detyrën e saj ndaj atdheut e popullit me heroizëm. Ishin ata të rinj e të reja, partizanë, të cilëve era e barutit ua motivonte çdo ditë të jetës së tyre dhe flijimin për liri e quanin si veprën më të thjeshtë sa edhe sublime. Por në ditët e sotme, disa pinjollë të ringjallur ballistë dhe ndonjë pseudohistorian e politikan i pafytyrë, mundohen të shpifin e të hedhin baltë mbi këto fitore. Historia është bërë e nuk zhbëhet më. Çlirimi i Shqipërisë erdhi nga lufta që bënë brigadat heroike partizane dhe tërë populli ynë liridashës.
Po cfare shkruan oj Drita faqe lavdie ku me jahu ne 5 shtete e si zoqte e korbit neper bote …hajde mendje ndritur hajde qe kane shkelur cdo ligje te etikes njerzore me komunizmin e sllaveve .
Shume luftuan per liri e shume te tjere I pushkatuan per liri.
@albanian
o faqezi i ndyrë vegël e qelbur antishqiptare.
po a do mësoheni ndonjëher o popull që të nderoni veprat e mira të këtij populli dhe jo të këqijat si shpitë e barit që i nxirrni përditë në lajme duke ie tiketuar si shpresën e të rinjve?
Gomerë që bëni lodrën e shovinistëve