Në 26 gusht 1938 u nda nga jeta Migjeni.
Ai ishte një poet unik dhe vargjet e tij për skamjen, hipokrizinë, trishtimin, pabarazinë janë aktualë në çdo kohë.
Më poshtë, një nga shënimet e shumta që ka botuar në DITA për Migjenin, i ndjeri Moikom Zeqo:
Nga Moikom Zeqo
Migjeni shkruan në vitin 1934 në një prozë të tij: “vëren se si shkëlqejnë tryezat e gurit të bardhë, karriget e zeza me politurë, – iu banë si me qenë pjesa e një trupi të tij të madh, nga i cili u shkëpueste…”
Në një libër për Futurizmin “Il Futurismo” , lexoj një manifest të piktorëve futuristë Umberto Boccioni, Carlo Carrá, Luigi Russolo, Giacomo Balla, Gino Severini. Manifesti është i vitit 1910. Në të thuhet ndër të tjera:
“Kush beson më në patejdukshmërinë e trupave, që prej kohës kur ndjeshmëria jonë e mprehtë dhe e shumëfishuar i ka arritur shfaqjet e errëta të mediumeve?… Trupat tanë depërtojnë në kolltukët mbi të cilët ulemi dhe kolltukët depërtojnë në trupat tanë.”
Si të shpjegojmë këtë përputhje? A mund ta quajmë tamam përputhje? Të dy tekstet janë të shkëputura si dy trupa qiellorë më vete, pa lidhje në të njëjtin cikël rrethqarkullimi kozmik.
A thua Migjeni të ketë lexuar këtë Manifest Futurist? Migjeni ka lindur në 1911. Vështirë që ai ta ketë lexuar tekstin rebel të piktorëve futuristë të vitit 1910.
Asgjë nuk mund të sqarojmë në këtë pikë kriptologjike. I afrohemi simbolit, por s’futemi dot brenda tij. Kjo pamundësi është fatale, e pazhbirueshme. Mbase imazhi është arketipal, i perceptueshëm dhe i lindur njëkohësisht. Në lloj mirëkuptimi delikat dhe i brishtë.
Por le të thellohemi në pasazhin sintetik: Kolltuku dhe njeriu.
Pushteti, autoriteti, egoja e secilit, janë thelbi ku rrimë, ku ulemi, ku qëndrojmë, urdhërojmë, meditojmë, thurrim intriga, bëjmë plane, por edhe ëndërrojmë.
Froni mbretëror është mbreti, ai presidencial vetë presidenti, kolltuku i drejtorit të bankës është gati vetë banka, kolltuku i drejtorit të mediave, vetë mediat.
Ah, kolltukët e antropomorfizuara! Ah, kolltukët e qenieve të plotpushtetëshme! Ah kolltukët fatalisht hierarkikë!
Askush nuk i vlerëson ndenjëset e thjeshta, karriget, stolat, tërë ato struktura ku ulen punëtorët, njerëzit e varfër, emigrantët, lypësit, prostitutat, nëpunësit e vegjël, nxënësit, poetët e rinj, që s’kanë para të botojnë librat e tyre të ëndrrave, të sëmurët me kancer që s’kanë mjaftueshëm për t’u kuruar, të papunët e pafund, të divorcuarit, fëmijët e braktisur, pa lodra, pa përkëdhelje, të çmendurit, vetëvrasësit e ardhshëm, kërkuesit e plehrave, të paralizuarit, të verbrit, njerëzit e shkretëtirave dhe të periferive!
Ah, skotat dhe ndarjet e njerëzve të planetit të sfilitur!
Ah, fronet e praruar të shtetarëve të mëdhenj, burokratëve, papëve, akademikëve servilë, VIP-ave të marrë, gjeneralëve! Ah!
Migjeni rebel!
Një imazh apokaliptik mund të përmbyllej me kolltukë prej zjarri për prapanicat që shtypin fytyrën e dëlirë të së Ardhmes! Ah!
—-
©Copyright Gazeta DITA
Botuar në DITA në Këndin e Moikomit në 9 prill 2019. Ky artikull është ekskluziv i Gazetës DITA, gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”. Shkrimi mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar DITA dhe në fund të vendoset linku i burimit, në të kundërt çdo shkelës do të mbajë përgjegjësi sipas Nenit 178 të Ligjit Nr/ 35/2016.
A na duhet Migjeni per te pershkruar gjendjen e Shqiperise! Nuk besoj por gjithsesi per kete artist te madh! A kemi nevoje te na tregoje Fatoss Lubonja,Andi,Shkullaku,Cimi, Blediani se sa i mire eshte dhe ka qene dhe do te jete po te vije ne pushtet! Mos o ZOT, beje zhgjender! A na duhet Migjeni i legjendes se Misrit kur Familja e berishajve Zeni dhe Familja e Metaj me Moniken vuajne per buken e Misrit dhe qajne hallet e popullit! Na duhen zgjedhje te reja ne vjeshte thone idhtaret injorante te shitur,per te ardhur Saliu ne pushtet! Ky eshte mentaliteti qe te huajt na konsiderojne si komb qe s’di dhe s’do shtet! Sado ta duam saliun per nderet qe na ka bere,ai eshte njeri primitiv,gjaksor,percares dhe jo bashkues gati te fale jugun per interesat e tij peronale,shpetim nga burgu! Akoma na duhet Migjeni qe t’i biem murit me koke dhe te therrasim per ato qe na kane bere dhe na bejne politikanet me inorantet Muli,Tritani apo motra Vokshi? Jemi prapa ne kohe,jemi ne rendin skllavopronar ne prag te atij feudal! Urime Shqiperi!
Migjeni dhe Kadareja
Xxxx
Dy âne te se njejtes medalje qe kane burim semundjen.
Migjeni, tuberkuloz. Mushkerite ja kishte biruar semundja, dridhej dhe ne gusht. Mendoje ne dimer, perreth zjarrit, Kur kthente koken shikonte nga dritarja, i kercellonin dhambet dhe leshonte nje mallkim. Kishte me ngrane Por per nje te semur te tille duhej ushqime me tepri si mjalte, gjalpe, mish e arra. Shpresonte tek nje sistem qe i ngjante komunizmit qe do ta mbante zjarrin ndez dhe do jepte shume me ngrane. Komunizmi, ai nuk e arriti. Komunizmi nuk digjte dru per tu ngrohur por te rrihte me dru deri kur te nxeheshe. Per te ngrane jepte tallona dhe Migjeni dhe tallonin e pare nuk do ta kishte konsumuar se do vdiste ne radhe duke pritur. Semundja nuk e lejonte ta perceptonte dhe perballonte natyren ashtu sic ishte. Me vjene keq qe nuk i arriti ”T’bijte e shekullit te ri ne pushtet e ta kishin hatakosur si te perkujtueshmin Havzi Nela ne litar.
Xxxxxc
Kadare vuante nga shikimi. Shikonte gjera te vogla qe nje s’y normal nuk do tu jepte asnje randesi. Per shembull, guregdhendesit, nxenes shkollash qe shfrytzoheshin duke kalldramuar rruget e Gjirokastres, i dukeshin puntor normal dhe i heroizonte. Skenderbeu qe e kishin zmadhuar pak gojedhanat, atije i dukej si nji kombajne qe korrte turq pambarim. Pa le pastaj Enveri qe ishte pak me i larte se antaret e tjere te byros politike, se ashtu i Kish zgjedhur vet qe te dukej mbi ta.
I dukej aq i madhe, sa duhej te ishte klasiku i peste i Marksizem – Leninizmit. Ne funde shkrojti Pashallaret e Kuq dhe i bante thirrje shpirterore Enverit te priste dhe ma koka shokesh se ashtu, ai shikonte ai armiq, ne bodrumin gjakatar Ku kishte hedhur themelet partia. Mirpo kishte mbetur vec Ramizi dhe Enveri nuk mund te vdiste pa patur nji trazhgimtar. I thane te semurit mendore per arsye te syve se situata nuk asht aq alarmante. Kurse pas ngjarjeve, pas vitit 1990 pesoi traume kontravers. Pas kesaj popullin e vodhen, e ngatrruen, e vrane, e perzune dhe shituan, thene me nji fjale, pasardhesit e komunistave sabotuan demokracine qe diktatura te mos dukej e zeze. Tani Ismaili nuk shikon asgja ose i duken shume te vogla si gjera te paperfillshme. Nuk duhen te merren per reper njerez qe Kane nje te met qe ju sjelle konfuzion mendore.
Eshte shume idioteske te matesh me Kadarene!