Kur shtetësia bëhet lojë komunikimi

Nga Enea Ndreu* 

Propozimi i fundit i qeverisë greke për t’i dhënë shtetësinë greke shtetasit shqiptar Levian Goga – i cili shpëtoi dy fëmijë nga mbytja e sigurt në Greqi – ka ngjallur emocione të forta. Veprimi i tij heroik është një shembull i guximit dhe altruizmit, që meriton çdo formë vlerësimi moral.

Megjithatë, dhënia e shtetësisë si shpërblim ngre shqetësime serioze, jo vetëm në aspektin shoqëror, por edhe nga pikëpamja institucionale e ligjore. Shtetësia greke nuk është thjesht një dekoratë nderi: ajo është një status juridik me pasoja të rëndësishme, i cili rregullohet rreptësisht nga Kodi i Shtetësisë Greke (Ligji nr. 3284/2004). Natyralizimi i shtetasve të huaj varet nga përmbushja e një sërë kushtesh specifike dhe të rrepta. Ndër këto kushte përfshihen: qëndrimi i ligjshëm afatgjatë, integrimi shoqëror dhe kulturor, njohuritë mbi gjuhën greke, historinë dhe Kushtetutën e Greqisë, mungesa e precedentëve penalë, si dhe stabiliteti ekonomik dhe profesional.

Sipas nenit 13 të këtij Kodi, shtetësia mund të jepet me Dekret Presidencial (pas propozimit të Ministrit të Brendshëm) edhe pa përmbushjen e të gjitha kushteve formale, por vetëm në rastet e “shërbimeve të veçanta ndaj Greqisë”.

Megjithatë, kjo dispozitë është menduar për rrethana jashtëzakonisht të rralla, me interes kombëtar ose me kontribut të shquar – jo për të shfrytëzuar veprimet e qytetarëve të vendeve të treta për qëllime propagandistike.

Kjo praktikë minon koherencën institucionale të shtetit. Qindra mijëra emigrantë – kryesisht shqiptarë – jetojnë prej dekadash në Greqi. Ata punojnë, paguajnë taksa, shërbejnë në forcat e armatosura, studiojnë dhe rrisin fëmijët e tyre atje. Megjithatë, për të marrë shtetësinë, atyre u duhet të përballen me një burokraci të stërzgjatur dhe shpesh shteruese, duke u ndeshur me refuzime për arsye si “mungesë njohurish mbi Kushtetutën” apo “lidhje të dobëta me shoqërinë greke”.

Çfarë mesazhi përcjell shteti kur këta persona trajtohen me rreptësi dhe presin për vite të tëra, ndërkohë që të tjerë e marrin shtetësinë brenda pak ditësh për shkak të një rasti të jashtëzakonshëm – sado heroik qoftë ai? A nuk cenohet kështu parimi i barazisë përpara ligjit (neni 4 i Kushtetutës)?

Shteti grek ka shumë mënyra për të nderuar z. Goga: mund t’i akordojë medalje nderi, mirënjohje publike, mbështetje financiare apo profesionale. Por shtetësia nuk mund të jetë një shpërblim. Ajo nuk duhet të jepet rast pas rasti, mbi baza emocionale ose politike. Nëse ndodh kjo, deformohet natyra e saj dhe krijohet një precedent i rrezikshëm.

Nuk është fjala për Levian Goga; bëhet fjalë për ruajtjen e ligjshmërisë, barazisë dhe integritetit institucional. Kur shteti anashkalon rregullat për qëllime propagandistike, ai minon besimin e qytetarëve, qofshin ata vendas apo të huaj. Shtetësia është faza përfundimtare e një procesi integrimi, jo një mjet i marrëdhënieve publike.
Shoqëria greke meriton një shtet që nderon me drejtësi dhe koherencë ata që duan të bëhen pjesë e saj. Kjo nënkupton zbatimin e ligjit për të gjithë, pa përjashtime. Shtetësia nuk është një simbol; është një institucion. Institucionet nuk duhet të përdoren sipas dëshirës.

Mirënjohja nuk duhet ngatërruar me politikën. Shtetësia nuk është një “dhuratë” – është një arritje institucionale.

*M.Sc. in International and European Law