Koço Broka, Ekonomist
Lajmi – “DIALOGU për Bujqësinë dhe Zhvillimin Rural”, “Bujqësia 2030” me objektiv ndërtimi i një bujqësie moderne, konkurruese europiane dhe brenda familjes europiane, zor se nuk mund të mos të tërheqë vemendjen.
Kjo për faktin se tani që thuajse janë hapur dhe po hapen të gjithë kapitujt për integrimin europian, nisma dhe aktivitete të tilla meritojnë vetëm përshëndetje. Parapërgatija nuk pret.
Ndërkohë sipas njoftimit, janë mbledhur politikbërës, akademikë, dhe biznese, në tryeza dy ditore për bashkëbisedim, për të shkëmbyer ide dhe alternativa mbi problematikat e për të mundësuar objektivin e mësipër madhor.
Por një arsye tjetër, ishte se ndërsa vazhdohet me mburrjet e me arritjet e sektorit gjatë dekadës së fundit:-“Kemi arritur shumë bashkë, trefishim të sipërfaqes së kultivuar në sera, pesëfishim të eksporteve bujqësore në mbi 80 tregje ndërkombëtare, rritje të mbështetjes financiare për sektorin, si dhe investime në infrastrukturë, teknologji dhe siguri ushqimore”
Kryeministri z. Edi Rama ndjehej këtë radhë më i përulur, duke nënvizuar se “baza e këtij takimi duhet të jetë të qenit krejt të hapur në raport me arsyen pse jemi mbledhur pa asnjë rezerve, pa asnjë dorashkë, çfarë juve shikoni në jetën e përditshme dhe çfarë konstatoni dhe çfarë mendoni që duhet të bëjmë ne.”
Për hir të së vërtetës këto trajtesa nuk i kanë munguar Kryeministrit, i mirwnjohur nw kwtw aspekt në nëntor 2014, duke u ndalur në zhvillimet e bujqësisë ka nënvizuar:- “Le ta themi hapur se po nuk folëm me gjuhën e së vërtetës, e kemi të vështirë të gjejmë rrugën e zhvillimit të vërtetë dhe po nuk preferuam ilaçet e hidhura të së vërtetës përkundër gënjeshtrave të ëmbla do të vazhdojmë të jetojmë me një proces agonie në shumë sektorë, ku mungesa e reformave na ka lënë kaq mbrapa.”
Tani pas 11 vitesh natyrshëm lind pyetja aështë bërë e mundur “të gjejmë rrugën e zhvillimit të vërtetë “?!
Konstatimi i parë që të bije në sy nga tryezat “Bujqësia 2030” është se ndërsa pjesëmarrës janë :-politikbërës, akademikë e biznese, mungojnë fermerët me bijtë dhe bijat e tyre.
Janë këta të fundit, që do merren me Bujqësinë 2030, e atë 2040, e 2050, që do ti bëjnë ballë bujqësisë konkurruese europiane. Por ndërsa fermerët në tërësi e sidomos të rinj po pakësohen, në PROGRAMI BUXHETOR AFATMESËM (PBA) Faza III 2025-2027 tw miratuar nga qeveria, thuhet: “Mbështetja e fermerëve ku synohet zhvillimi i sektorit të bujqësisë dhe atij rural në Shqipëri, për të përmirësuar performancën e tyre ekonomike dhe kushtet e jetesës në zonat rurale, për t’i përgatitur këta sektorë për anëtarësimin e ardhshëm në BE, duke rritur:
- Numrin e të punësuarëve në bujqësi dhe agropërpunim (nga 459 068 të punësuar të parashikuar në vitin 2025 në 495 073 të punësuar në vitin 2026).
- Aktivitetet promovuese të produkteve shqiptare në bujqësi, blegtori dhe agropërpunim.
- Rritja e volumit të eksportit të produkteve bujqësore dhe të agropërpunimit nga 55.8 miliardë lekë në vitin 2025 në 59.7 miliardë lekë në vitin 2026.”
Të pretendohet zyrtarisht, se brenda një viti numuri i të punësuarëve në bujqësi dhe agropërpunim do të shtohet, me 36 mijë vetë, kur sipas INSTAT popullsia në moshë pune në vendin tonë , në tremujorin e parë 2025 ishte 81 mijë vetë më pak se në tremujorin e parë 2023, pra në dy vjet, ose Forcat e punës 15-64 vjec, u pakësuan gjatë së njëjtës periudhe me 41 mijë vetë, do të thotë se shkruesit e politikbërjes tw mwsipwrme , programi buxhetor afatmeswm 2025-2027, janë jashtë realitetit.
Po cfarë ka ndodhur nw fakt me ecurinë e produktit ë brendshëm bruto gjatë dekadës së fundit në vendin tonë? Cfarë thonë të dhënat e INSTAT?
Grafiku Nr 1.
Nga te dhënat e INSTAT, rezulton qartë se rritja e produktit të brendshëm bruto, nga vitit 2021 në 2024, dhe në tremujorin e parë të vitit 2025, ka qënë më rënie. Po sipas të dhënave të këtij institucioni prodhimi brendshëm bruto në terma reale në vitin 2023, ka qënë sa 100 % e atij në vitin 2013, pra nuk ka patur rritje, dhe me rënien në vitin 2024 e 2025, aktualisht ai paraqitet më i ulët se në vitin 2013. Pra ketu nuk është çështja se bujqësia në vitin 2024 ka eënë në 15.45% e PBB, por se kjo rënie është kushëzuae nga moszhvillimi i saj, nga rënia e saj.
Kur gjatë kësaj periudhe është konfirmuar se e kemi pasur “ të vështirë të gjejmë rrugën e zhvillimit të vërtetë” bëhet e qartë se gjetja e saj nuk qënka aq e lehtë, dhe aq më tepër kur kërkohet të arrihet ndërtimi i një bujqësie moderne, konkurruese europiane dhe brenda familjes europiane.
Një tregues tjetër sinjifikativ është padyshim ai i ecurisë së bilancit të eksport –importit.
Grafiku Nr 2
Simbas të dhënave të INSTAT, gjatë viteve të fundit vihet re një rritje e vazhdueshme e deficitit tregëtar, të grupit të mallrave Ushqime, Pije, Duhan, nga 71.8 miliard lekë në vitin 2020, në 102.8 miliard lekë. Kjo do të thotë se eksporti i këtyre grupmallrave i cili është rritur nga 39 miliard lekë në vitin 2020, në 51.7 miliard lekë në vitin 2022 në 53.3 miliard lekë në vitin 2024, nuk ka mundur të kompesojë, rritjen e importit të këtyre grupmallrave. Natyrisht situata dhe realizimi i konkurrueshmwrisw tw bujqwsisw sonw bwhet mw e vwshtirw brenda familjes europiane. Realizimi i njw diskutimi luajal wshtw mw se inevojshwm se kurrw
Këto tregues makroekonomike sinjifikativë ia vlen të mbahen parasysh nga pjesëmarrësit në tryeza gjatë ofrimit të sugjerimeve dhe rekomandimeve të tyre.
