Punonjësit shqiptarë përdorin përllogaritje matematikore në vendin e punës më pak se në Ballkan dhe në vendet e BE-së, pasi ekonomia jonë është e bazuar në një model ekonomik që nuk kërkon shumë aftësi.
Më shumë se gjysma (54%) e shqiptarëve raportojnë se kryejnë llogaritje të thjeshta me numra, për shembull, duke shtuar, duke zbritur, duke shumëzuar ose duke pjesëtuar, si pjesë e punës së tyre kryesore, vuri në dukje Anketa Europiane për Aftësitë dhe Vendet e Punës. Kjo përqindje është më pak se mesatarja e 5 vendeve të Ballkanit Perëndimor (WB5 60%) dhe BE-së (76%),
Të dhënat e anketës tregojnë se burrat kanë më shumë gjasa se gratë (57% kundrejt 51%) që të kryejnë llogaritje të thjeshta, si dhe punëtorët më të rinj (66% e atyre të moshës 25-34 vjeç kundrejt 33% e atyre të moshës 55-64).
Detyra të tilla janë gjithashtu më të zakonshme tek ata me arsim të nivelit të lartë (70%), krahasuar me 58% të atyre me arsim të mesëm dhe 31% të atyre me arsim të nivelit të ulët.
Në mënyrë të ngjashme, përqindja e atyre që punojnë në profesione të kualifikuara që i përgjigjen kësaj pyetjeje në mënyrë pozitive është shumë më e lartë (74%) sesa tek ata me profesione që lidhen me punë manuale (54%), gjysmë të kualifikuar (47%) dhe elementare (31%).
Rreth 9% e të anketuarve shqiptarë thonë se kanë përdorur matematikë më të avancuar, algjebër ose statistikë, për shembull llogaritje, regresione, simulime, që është më e ulët se në BE (16%) dhe në 5 vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor (11%).
Përdorimi i matematikës së avancuar ka më shumë gjasa te punëtorët më të rinj (10% dhe 14% e të anketuarve të moshës 25-34 dhe 35-44) sesa midis moshave më të vjetra (2% midis atyre të moshës 55-64 vjeç).
Përdorimi i matematikës së avancuar kërkohet gjithashtu më shumë tek ata që punojnë në sektorin publik, arsim apo shëndetësi (12%) dhe shërbime (10%), për dallim nga ata që punojnë në industri apo bujqësi (6%).
Sipas anketës, shumica e punonjësve kryejnë aktivitete për zgjidhjen e problemeve në punën e tyre kryesore. Afro gjashtë në dhjetë (58%) shqiptarë raportojnë se kryejnë aktivitete të zgjidhjes së problemeve të paktën shpesh si pjesë e punës së tyre kryesore , që është mbi mesataren e WB5 (52%). Gratë kanë pak më shumë gjasa ta bëjnë këtë sesa burrat (61% kundrejt 56%).
Përfshirja në aktivitetet e zgjidhjes së problemeve është gjithashtu më e lartë në mesin e atyre që punojnë në sektorin publik, arsim apo shëndetësi (70%) dhe shërbime (62%), për dallim nga ata që punojnë në bujqësi ose industri (48%).
Monitor
Po eshte e vertete. Aftesia per te kryer veprime perllogaritese, eshte e lidhur me nivelin arsimor, veçanerisht ne sektorin publik. Nga pervoja rezulton se per te llogaritur nje koefiçent me element te thjeshte dy dhe me shume perberes, nje specialist ne pune shteti, e kryen duke mbledhur ne menyre arrithmetikore te thjeshte duke e pjestuar per dy (dhe keto ne shumicen e rasteve e bejne gabim). Nje gabim i tille ka padia, por ne disa raste edhe qellimisht i kushton shume nje individi qe mund te jete pensionist, nje ish pronari qe i vleresohet prona (toka) pas 5-10-20 e 30 vjet, etj..
Nderkohe formulat matematikore algjebrike, formulat me perllogaritje ponderike te thjeshta dhe te perbera etj., jane absolutisht te d.m.d. te llogaritje te tilla. Llogjika e njohjes dhe perdorimit te tyre, duhet te behet detyruese. Por, dyshojme se nivelet administrative menaxhuese ne subjektet juridike publike, e disponojne kete llogjike. Ne se ekziston (kjo llogjik), eshte shume e thjeshte aplikimi i tyre. Mendojme se padia dhe qellimi lidhen me faktin qe te perllogariten gabim.
Eshte nje teme interesante dhe shume e gjere, kjo sa shkruhet me siper. Ne nivelin qe pasqyrohet vendi jone me treguesit e perdorimit matematikor, konfirmojne se vet shtetit i intereson kjo padije, ne shume aspekte.
Vëndet e punës shiten
Shitësve të vëndeve të punës, ju intereson rushfeti, nuk u interesojnë dijet dhe kultura për punët. Kjo është një nga shumë arësyet që të rinjtë largohen, që rreth 40% e tyre nuk vazhdojnë shkollat e mesme, 30% e tyre nuk arijnë të përfundojnë të mesmen, nuk vazhdojne arsimin e lartë. Ata që përfundojnë nuk kthehen më në këtë vend.
Në vëndin tonë nuk bëhet fjalë për perdorim masiv të matematikës së aplikuar me formula algjebrike në sektorët juridik publik. Edhe subjektet private nuk japin prioritetin e duhur matematikës së avancuar për të parashikuar prognozat me afat të shkurter dhe ato të mesme dhe afat gjatë.
Rushfeti ne subjektet publike, qëllimi i fitimit max dhe ne afat kohor sa më të shkurter nga subjektet private, largojnë dijen, kulturën dhe zhvillimin.
Kështu ju interesojnë të gjitha niveleve që drejtojnë dhe menaxhojne shtetin.