Izraeli nisi sulme ajrore në të gjithë Iranin të premten, duke thënë se ato kishin në shënjestër “zemrën” e programit bërthamor të Iranit. Ushtria izraelite thotë se Irani ka nisur një kundërsulm, të cilin po punojnë për ta ndërprerë dhe në Izrael është shpallur gjendje e jashtëzakonshme.
Hossein Salami, shefi i Gardës Revolucionare Islamike të Iranit një degë e fuqishme e forcave të armatosura të vendit u vra nga sulmi. SHBA-të thanë se nuk ishin të përfshira në sulmet, të cilat goditën edhe impiantin kryesor të pasurimit bërthamor të Iranit.
Kur dhe ku ndodhi operacioni?
Shpërthime u raportuan në kryeqytetin e Iranit, Teheran, rreth orës 03:30 sipas orës lokale (01:00 BST). Media shtetërore iraniane tha se zonat e banimit u goditën, me shpërthime që u dëgjuan edhe në verilindje të Teheranit.
Në Izrael, banorët u zgjuan nga sirenat e sulmeve ajrore pothuajse në të njëjtën kohë dhe morën alarme telefonike emergjente. Ushtria izraelite tha se kishte goditur dhjetëra objektiva ushtarake, duke përfshirë objektiva bërthamore në zona të ndryshme të Iranit.
Disa orë pas sulmeve fillestare, u raportua një shpërthim në impiantin bërthamor të Natanzit, i cili ndodhet rreth 225 km në jug të kryeqytetit, sipas mediave shtetërore iraniane.
Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike (IAEA), mbikëqyrësi global bërthamor, konfirmoi më vonë se objekti i Natanzit ishte goditur dhe tha se po punonte me autoritetet iraniane për të vlerësuar nivelet e rrezatimit në vend.
Çfarë ka thënë Izraeli?
Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu tha se sulmi ishte një operacion ushtarak i synuar për të zmbrapsur kërcënimin iranian ndaj mbijetesës së Izraelit. Ai tha se operacioni do të vazhdojë për aq ditë sa duhen për të hequr përhapjen.
Në muajt e fundit, Irani ka ndërmarrë hapa që nuk i ka ndërmarrë kurrë më parë, hapa për ta armatosur këtë uranium të pasuruar. Nëse nuk ndalet, Irani mund të prodhojë një armë bërthamore në një kohë shumë të shkurtër. Mund të duhet një vit. Mund të ndodhë brenda pak muajsh, më pak se një vit. Ky është një rrezik i qartë dhe i pranishëm për vetë mbijetesën e Izraelit.
Në fjalimin e tij, Netanyahu falënderoi gjithashtu Presidentin e SHBA-së Donald Trump për përballjen me programin e armëve bërthamore të Izraelit. Një zyrtar ushtarak izraelit i tha BBC-së se Irani kishte material të mjaftueshëm bërthamor për të krijuar bomba bërthamore brenda pak ditësh.
Si është përgjigjur Irani?
Irani ka nisur rreth 100 dronë drejt Izraelit të premten në mëngjes, të cilët ushtria izraelite po punonte për t’i kapur, sipas Forcave të Mbrojtjes së Izraelit (IDF). Më parë, një zëdhënës i forcave të armatosura të Iranit tha se SHBA-të dhe Izraeli do të paguajnë një çmim të rëndë për sulmet, sipas Reuters.
“Forcat e armatosura me siguri do t’i përgjigjen këtij sulmi sionist”, tha zëdhënësi iranian, Abolfazl Shekarchi.
Çfarë ka thënë SHBA-ja?
Sekretari i Shtetit i SHBA-së, Marco Rubio, tha se SHBA-ja nuk ishte e përfshirë në sulme dhe nuk ofroi asnjë ndihmë. Ai tha se përparësia kryesore për SHBA-në ishte mbrojtja e forcave amerikane në rajon.
Trump ende nuk ka komentuar mbi sulmet. Në një reagim tjetër ndërkombëtar, Ministrja e Jashtme e Australisë, Penny Wong, tha se ata ishin të alarmuar nga përshkallëzimi dhe se sulmet rrezikonin destabilizimin e mëtejshëm të një rajoni që është tashmë i paqëndrueshëm.
Çfarë është programi bërthamor i Iranit?
Irani prej kohësh ka pohuar se programi i tij bërthamor është vetëm për qëllime civile. Ai ka disa objekte përreth Iranit, të paktën disa prej të cilave janë shënjestruar në sulmet ajrore izraelite. Por shumë vende si dhe mbikëqyrësi global bërthamor, Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike (IAEA) nuk janë të bindura se programi i Iranit është vetëm për qëllime civile.
Këtë javë, bordi i guvernatorëve të organit mbikëqyrës deklaroi zyrtarisht se Irani ka shkelur detyrimet e tij për mospërhapje, për herë të parë në 20 vjet. Ajo përmendi dështimet e shumta të Iranit për të dhënë përgjigje të plota në lidhje me materialin bërthamor të padeklaruar dhe rezervat e uraniumit të pasuruar të Iranit. Një raport i mëparshëm i IAEA-s tha se Irani kishte pasuruar uranium në pastërti 60%, mjaftueshëm për të prodhuar nëntë bomba bërthamore.
Kush është vrarë?
IDF tha se shefi i shtabit të Forcave të Armatosura Iraniane, komandanti i Korpusit të Gardës së Revolucionit Islamik (IRGC) të Iranit dhe komandanti i Komandës së Emergjencave të Iranit u eliminuan u eleminuan nga sulmi izraelit në të gjithë Iranin.
Mediat shtetërore iraniane raportuan se midis të vrarëve ishin Hossein Salami, komandanti i përgjithshëm i IRGC-së, Gholamali Rashid, komandanti i Shtabit Qendror Khatam-al Anbiya dhe shefi i shtabit të forcave të armatosura të Iranit, Mohammad Bagheri.
Gjithashtu u raportua se janë vrarë dy shkencëtarë bërthamorë Fereydoon Abbasi, ish-kreu i Organizatës së Energjisë Atomike të Iranit, dhe Mohammad Mahdi Tehranchi, i cili ishte i përfshirë në programin e armëve bërthamore të Iranit.
Sipas raportimeve iraniane, raportohet se Ali Shamkhani, këshilltar i lartë i udhëheqësit suprem të Iranit, Ajatollah Ali Khamenei, është plagosur rëndë.
j.l./ dita
