Liderët e NATO-s mblidhen sot në Hagë për një samit që duket i përgatitur posaçërisht për Presidentin amerikan Donald Trump, me shpresën nga aleatët evropianë se një premtim për rritjen e shpenzimeve për mbrojtje do ta bindë atë të heqë dyshimet për angazhimin e tij ndaj aleancës. Dje liderët morën pjesën në pritjen e organizuar nga mbreti i Holandës dhe darkën zyrtare ku i pranishëm ishte dhe presidenti i Ukrainës Zelensky.
Samiti pritet të miratojë një synim të ri për shpenzime mbrojtjeje prej 5% të PBB-së – një përgjigje ndaj kërkesës së Trump dhe ndaj frikës në rritje të evropianëve se Rusia përbën një kërcënim gjithnjë e më të drejtpërdrejtë për sigurinë e tyre pas pushtimit të Ukrainës në vitin 2022.
Zyrtarët e NATO-s shpresojnë që konflikti mes Izraelit dhe Iranit, si dhe bombardimet amerikane mbi objektet bërthamore iraniane fundjavën e kaluar, të mos e errësojnë rëndësinë e këtij takimi, i cili zhvillohet nën drejtimin e Sekretarit të Përgjithshëm të NATO-s, Mark Rutte, në qytetin e tij të lindjes.
Trump ka kërcënuar se nuk do t’i mbrojë vendet anëtare të NATO-s nëse ato nuk i përmbushin objektivat e shpenzimeve dhe shtoi më tej dyshimet gjatë rrugës për në samit duke refuzuar të konfirmojë qartë mbështetjen për Nenin 5 të traktatit të NATO-s, që garanton mbrojtjen e përbashkët.
Duke folur për gazetarët në bordin e Air Force One, Trump tha se “ka shumë përkufizime” të Nenit 5.
“Unë jam i përkushtuar të shpëtoj jetë. Jam i përkushtuar për jetën dhe sigurinë. Do t’ju jap një përkufizim të saktë kur të mbërrij atje”, tha ai.
Nga 2% në 5% e PBB-së për mbrojtje
Objektivi i ri – që do të arrihet brenda 10 viteve të ardhshme – është një rritje e madhe nga qëllimi aktual prej 2% të PBB-së, megjithatë do të matet ndryshe.
3.5% e PBB-së do të shpenzohen për mbrojtjen thelbësore (trupa, armë, etj.)
1.5% e PBB-së për masat mbështetëse, si siguria kibernetike, mbrojtja e infrastrukturës kritike dhe përshtatja e rrugëve e urave për përdorim ushtarak.
Të gjitha vendet anëtare të NATO-s kanë nënshkruar deklaratën që përfshin objektivin e ri, me përjashtim të Spanjës, e cila thotë se nuk ka nevojë të arrijë atë nivel shpenzimesh për të përmbushur angazhimet ndaj aleancës – një qëndrim që u kontestua nga Rutte.
Megjithatë, Rutte pranoi një kompromis diplomatik me kryeministrin spanjoll Pedro Sanchez, si pjesë e përpjekjeve të tij për t’i siguruar Trump një fitore diplomatike dhe ta bëjë samitin të ecë pa pengesa.
Komunikimi privat me Trump
Trump ndau publikisht një mesazh privat nga Rutte, në të cilin ky i fundit e lavdëron për “veprimin vendimtar në Iran” dhe e uron për suksesin e tij:
“Ti do të arrish diçka që ASNJË president amerikan për dekada me radhë nuk e ka arritur”, i shkroi Rutte.
“Evropa do të paguajë SIÇ DUHET, dhe kjo do të jetë fitorja jote.”
Për të kënaqur Trumpin, Rutte e mbajti samitin të shkurtër, me një deklaratë përfundimtare të fokusuar vetëm te premtimi për rritje të shpenzimeve.
Teksti pritet të përmendë Rusinë si kërcënim dhe të konfirmojë mbështetjen për Ukrainën, por pa u ndalur gjatë te këto çështje – për shkak se Trump ka qenë më i butë ndaj Moskës dhe më pak mbështetës ndaj Kievit sesa paraardhësi i tij, Joe Biden.
Presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskiy mori pjesë vetëm në një darkë joformale para samitit, jo në takimin kryesor të së mërkurës. Trump tha se ka gjasa të takohet me Zelenskiyn më vete.
Zelenskiy kishte planifikuar të takohej me Trumpin javën e kaluar në Kanada, por takimi u anulua pasi Trump u largua para kohe nga samiti i G7, duke përmendur krizën në Lindjen e Mesme.
Zelenskiy dhe ekipi i tij thanë se duan të diskutojnë me Trump për blerjen e armëve amerikane, përfshirë sistemet raketore Patriot, si dhe shtimin e presionit ndaj Moskës përmes sanksioneve më të ashpra.
Ndërkohë, Kremlini akuzoi NATO-n për militarizim të shfrenuar dhe për portretizimin e Rusisë si “djalli i ferrit” për të justifikuar rritjen masive të shpenzimeve për mbrojtje.
j.l./ dita
