Vetëvrasja racionale e stoikut

Nga Skënder Gjoni

Botuar në DITA

Për Sali Berishën është thënë që qëndron stoik përballë furtunave të historisë, legjendë e gjallë e stoicizmit malësor, etj, etj.

Fjala stoik përdoret në rastet kur bëhet fjalë për një mashkull që nuk është emocional, që nuk tregon atë që ndjen dhe që pranon dhëmbështrënguar çdo gjë që i ndodh. Personalitet politikani dështak Sali Berisha nuk është karakter stoik. Për njeriun me personalitet stoik nuk ka rëndësi ngjarja në vetvete, por mënyra sesi reagojmë ndaj saj.

Vetëvrasja racionale e stoikut nuk është thjesht një ngjarje, apo një aksident tragjik, por një sfidë, një mundësi dhe provë, përkushtim i një filozofie të tërë.

Prandaj sikur Sokrati thjeshtë të kishte ikur nga Athina, siç mund t’a bënte, shoqëria sot do të jetonte me mendime krejt të ndryshme. Sokrati me lirinë shumë pranë, zgjodhi të mos bëhej skllav. Sipas fjalëve të Senekës: “Ishte helmi vetëvrasës që e bëri Sokratin të lirë”.

Albert Camus e filloi esenë e tij filozofike, Miti i Sizifit me vargun e famshëm “Ka vetëm një problem vërtet serioz filozofik dhe ai është vetëvrasja”.

“Historia e lidhjes së shkrimtarve shqiptarë përballë pasqyrës së një gruaje” ka sjellë modelin shoqëror të vetvrasjes racionale të dy femrave shqiptare përballë misterit ende të pandriçuar të një prej institucioneve më të zymta të ferrit dantesk në botën komuniste shqiptare.

Një javë në internim, me mëndje të ftohtë, shkuan blenë litar mjaftueshëm për dy vetvarje, e në emër të të qënit të lira i dhanë fund jetës në ferr me vetvrasje dinjitoze. Zgjodhën mbarimin e jetës me një akt stoik sesa një jetë në mjerim e poshtërim të zgjatur.

Seneka vëren: “Me lirinë kaq afër, si është dikush që pranon të jetë një skllav? … Vetë jeta është skllavëri kur dikujt i mungon guximi për të vdekur.”

Nuk është i lirë asnjë njeri që nuk është zot i vetvetes. Sali Berisha i bllokuar në burgun e mendjes së tij të sëmurë përballë kufomës së tij politike është viktimë e besimeve negative që noton dhe merr vendime në ujrat e turbullta të emocioneve vrastare të subkoshiencës.

Tërhiqet zvarrë nëpër rrugët e Tiranës, që pas 33 vjetësh e vuan atë si një “thartirë në stomak” që mezi pret t’a vjellë. Markus Aurelius i thotë Sali Berishës: Ju keni fuqi mbi mendjen tuaj jo mbi ngjarjet e jashtme. Kuptojeni këtë dhe do të gjeni forcën e mjaftueshme për të qenë njeri i lirë, jo skllav.

Njëlloj si Margarita dhe nëna e saj stoike përballë një jete të zgjatur në mjerim.

—–

©Copyright Gazeta DITA

Ky artikull është ekskluziv i Gazetës DITA, gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”. Shkrimi mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar DITA dhe në fund të vendoset linku i burimit, në të kundërt çdo shkelës do të mbajë përgjegjësi sipas Nenit 178 të Ligjit Nr/ 35/2016.