Thatësira e stinës së pranverës që preku shtetet kryesore eksportuese të vajit të ullirit, si Spanjën dhe Italinë, shtoi mungesën e produktit në Europë dhe forcoi çmimet e shitjes nga 25 deri në 60% në bursat e huaja.
Për rrjedhojë, mungesa e vajit të ullirit në tregun europian ka krijuar bum kërkese nga industrialistët italianë për vajin e ullirit shqiptar.
Nga ky vakum prodhimi po përfitojnë fermerët shqiptarë të cilët, në vitin 2022, u përballën me superprodhim të vajit të ullirit që e magazinuan në shtëpi.
Tashmë, vaji i ullirit të fermerit po rikthehet te pikat e grumbullimit për t’u eksportuar drejt Italisë. Fabrikat e përpunim-grumbullimit pohojnë se çmimi i shitjes është nën kosto.
Zv.ministri i Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural, Arian Jaupllari, pohoi për “Monitor” se eksportet e 4-mujorit 2023 janë 4-fishuar krahasuar me eksportet vjetore të vitit 2022.
Ai tha se duke marrë në konsideratë efektet e ndryshimeve klimatike që sollën thatësirën në vendet kryesore prodhuese dhe eksportuese të Europës janë nënshkruar disa marrëveshje bashkëpunimi për nxitjen e eksporteve të ullirit dhe vajit të ullirit në tregun italian dhe europian.
Sipas të dhënave paraprake të Ministrisë së Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural, në vitin 2022, prodhimi i vajit të ullirit është 13% më shumë se në vitin 2021. Krahasuar me vitin 2020, prodhimi është shtuar me 42%. Ndërsa në vitin 2021, prodhimi i vajit të ullirit ishte rreth 26% më shumë se viti 2020.
Fermerët po e shesin vajin e ullirit për eksport te pikat e grumbullimit, me çmim 360 deri në 400 lekë për litër. Grumbulluesit e vajit pohojnë se çmimi i shitjes është nën kosto.
“Ka edhe nga ata fermerë që presin të rritet çmimi që ta shesin më shtrenjtë deri në 500 lekë. Çmimi i shitjes është nën kosto, por me çmim më të lartë, fermerët nuk e shesin dot për eksport vajin e ullirit.
Europianët e shesin më shtrenjtë, sepse mbështeten me subvencione nga BE-ja. Greqia subvencionohet nga shteti 1 euro për litër për vajin e ullirit. Kjo do të ishte një gjë pozitive nëse do të ndodhte në Shqipëri.
Në anën tjetër, nëse fermerët do të vijonin ta mbanin stok vajin e ullirit në shtëpi, pas përfundimit të stinës së verës, vlerat e tij ushqyese do të humbisnin”, pohon Ylli Hajdini, nga kompania prodhuese e vajit të ullirit Borsh.
Pavarësisht se eksportet janë rifuxho, ku më pas vaji i ullirit shqiptar përpunohet nga të huajt dhe del si markë e tyre, z. Hajdini vlerëson se është tepër pozitive, pasi po ndihmon në shitjen e vajit te fermerët.
j.l./ dita