Teherani po shqyrton mbylljen e Ngushticës së Hormuzit, skenari ‘apokaliptik’ për tregun e naftës

Irani ka kërcënuar zyrtarisht se po mendon të mbyllë Ngushticën e Hormuzit, ndërsa sulmet dhe tensionet me Izraelin vetëm rriten dhe bota në Lindjen e Mesme po sheh një prej përshkallëzimeve më të ashpër në historinë moderne.

Ndërsa tensionet rriten pas sulmeve izraelite ndaj Iranit dhe pas përgjigjes së këtyre të fundit, është rishfaqur frika se Teherani mund të hakmerret duke synuar një nga arteriet më jetësore të naftës në botë – Ngushticën e Hormuzit.

Ngushtica e Hormuzit, e cila lidh Gjirin Persik me Detin Arabik, kalon rreth 20 milionë fuçi naftë dhe produkte nafte në ditë, duke përbërë gati një të pestën e dërgesave globale të naftës. Çdo veprim për ta bllokuar atë do të ndikonte në tregjet e energjisë.

Megjithatë, vëzhguesit e tregut besojnë se një ndërprerje në shkallë të plotë e rrjedhave globale të naftës duke mbyllur rrugën ujore është e pamundur, dhe madje mund të jetë fizikisht e pamundur.

Në të vërtetë nuk ka “asnjë përfitim neto” që vjen me pengimin e kalimit të naftës përmes Ngushticës së Hormuzit, veçanërisht duke pasur parasysh se infrastruktura iraniane e naftës nuk është synuar drejtpërdrejt, tha Ellen Wald, Presidente e Transversal Consulting. Ajo shtoi se çdo veprim i tillë ka të ngjarë të shkaktojë hakmarrje të mëtejshme.

Ajo gjithashtu paralajmëroi se çdo rritje e madhe e çmimeve të naftës e shkaktuar nga një mbyllje mund të shkaktojë reagime negative nga klienti më i madh i naftës i Iranit: Kina. “Kina nuk dëshiron që rrjedha e naftës nga Gjiri Persik të ndërpritet në asnjë mënyrë dhe Kina nuk dëshiron që çmimi i naftës të rritet. Kështu që ata do ta ushtrojnë të gjithë peshën e fuqisë së tyre ekonomike mbi Iranin”, shpjegoi Wald.

Kina është importuesja numër një e naftës iraniane, që thuhet se përbën mbi tre të katërtat e eksporteve të saj të naftës. Ekonomia e dytë më e madhe në botë është gjithashtu partneri më i madh tregtar i Iranit.

“Miqtë e tyre do të vuajnë më shumë se armiqtë e tyre… Pra, është shumë e vështirë të parashikohet që kjo të ndodhë”, tha Anas Alhajji, partner menaxhues në Energy Outlook Advisors, duke shtuar se ndërprerja e kanalit mund të jetë më shumë një fatkeqësi sesa një ndihmë për Teheranin, duke pasur parasysh se shumica e mallrave të konsumit të përditshëm të Iranit vijnë nëpërmjet asaj rruge.

“Nuk është në interesin e tyre të shkaktojnë probleme sepse ata do të vuajnë të parët”.

Irani në vitin 2018 kërcënoi të mbyllte Ngushticën e Hormuzit kur tensionet u rritën pas tërheqjes së SHBA-ve nga marrëveshja bërthamore dhe rivendosjes së sanksioneve. Përpara kësaj, një tjetër kërcënim i madh thuhet se erdhi në vitet 2011 dhe 2012, kur zyrtarët iranianë, përfshirë nënkryetarin e atëhershëm, Mohammad-Reza Rahimi, paralajmëruan për një mbyllje të mundshme nëse Perëndimi do të vendoste sanksione të mëtejshme mbi eksportet e naftës për shkak të programit të tij bërthamor.

A është e pamundur të mbyllet ngushtica?

Ideja e mbylljes së rrugës ujore të Hormuzit ka qenë një mjet retorik i përsëritur, por nuk është zbatuar kurrë, me analistët që thonë se thjesht nuk është e mundur.

“Le të jemi realistë në lidhje me Ngushticën e Hormuzit. Para së gjithash, pjesa më e madhe e saj është në Oman, jo në Iran. Së dyti, është mjaftueshëm e gjerë sa iranianët nuk mund ta mbyllin atë”, tha Alhajji.

Në mënyrë të ngjashme, Wald i Transversal Consulting vuri në dukje se megjithëse shumë anije kalojnë nëpër ujërat iraniane, anijet ende mund të kalojnë në rrugë alternative përmes Emirateve të Bashkuara Arabe dhe Omanit.

“Çdo bllokadë e Ngushticës së Hormuzit do të jetë një opsion i ‘fundit’ për Iranin dhe ka të ngjarë të varet nga një angazhim ushtarak midis SHBA-ve dhe Iranit”, tha Vivek Dhar, drejtor i kërkimit të minierave dhe mallrave të energjisë në Bankën e Komonuelthit të Australisë.

Helima Croft e RBC Capital Markets sugjeroi që ndërsa mund të ketë disa ndërprerje, një bllokadë në shkallë të plotë ishte e pamundur.

“Kuptojmë se do të ishte jashtëzakonisht e vështirë për Iranin të mbyllte ngushticën për një periudhë të zgjatur duke pasur parasysh praninë e Flotës së Pestë të SHBA-ve në Bahrein. Megjithatë, Irani mund të nisë ende sulme ndaj anijeve cisternë dhe të minojë ngushticën për të ndërprerë trafikun detar”, tha Croft, kreu i strategjisë globale të mallrave dhe kërkimit MENA në RBC.

Presidenti i SHBA-ve, Donald Trump, ka paralajmëruar për veprime të mundshme ushtarake nëse negociatat me Iranin mbi programin e tij bërthamor dështojnë, por është e pasigurt nëse këto kërcënime kanë për qëllim të rrisin rreziqet e bisedimeve SHBA-Iran apo thjesht të rrisin presionin në tryezën e negociatave, tha Dhar.

Izraeli kreu një valë sulmesh ajrore ndaj Iranit herët të premten në mëngjes sipas orës lokale, duke pretenduar se sulmet kishin për qëllim objektet e lidhura me programin bërthamor të Teheranit.

i.b./dita