Qeveritë komunale të Gazës të drejtuara nga Hamasi kanë publikuar planin e tyre të parë zyrtar të rindërtimit për Rripin e Gazës. Ditët e fundit, Hamasi është rishfaqur si autoriteti kryesor qeverisës i zonës, duke vendosur forca sigurie në të gjithë Rripin e Gazës, pavarësisht se pësoi humbje të rënda ushtarake gjatë luftës së tij 15-mujore me Izraelin .
Dokumenti prej 200 faqesh, i titulluar “Gaza Phoenix” dhe i ndarë me Sky News nga një zyrtar i qeverisë lokale të udhëhequr nga Hamasi i qytetit të Gazës, është plani i parë gjithëpërfshirës i rindërtimit që publikohet që nga fillimi i luftës. “Gaza Phoenix” përcakton prioritetet afatshkurtra, afatmesme dhe afatgjata për rindërtimin dhe zhvillimin në territor, duke filluar pothuajse nga e para.
Prioritetet e menjëhershme përfshijnë formalizimin e kampeve të zhvendosjes, riparimin e spitaleve, pastrimin e rrënojave dhe rivendosjen e rendit dhe ligjit. Ekzistojnë gjithashtu propozime afatgjata shumë më ambicioze, duke përfshirë një ekonomi të fokusuar në turizëm, një brez të gjelbër dhe madje edhe ishuj artificialë të stilit Dubai.
Një pjesë e planit sugjeron ndërtimin e “një lidhjeje nëntokësore” midis të gjitha qyteteve të Gazës, një propozim që ka të ngjarë të zemërojë Izraelin, i cili ka kërkuar të shkatërrojë rrjetin e tuneleve nëntokësore të Hamasit. Donatorët ndërkombëtarë mund të mos financojnë drejtpërdrejt aktivitetet e qeverive komunale të udhëhequra nga Hamasi i Gazës , tha një person i njohur me përpjekjet e rindërtimit për Sky News.
Por projekti mund të ofrohet nga grupet e ndihmës, tha burimi, të cilat historikisht janë koordinuar me administratat lokale të Gazës. Donatorët e huaj, si shtetet e Gjirit, e shohin rindërtimin si një mundësi për të pasur ndikim në Gazën e pasluftës. Megjithatë, ata do të kenë rezerva për vendosjen e miliarda dollarëve në rindërtimin e Gazës pa një plan të miratuar ndërkombëtarisht dhe gjithëpërfshirës për stabilitetin, si dhe garanci për njëfarë autonomie palestineze.
Sipas kushteve të marrëveshjes së armëpushimit, qindra mijëra palestinezë të zhvendosur nga Gaza veriore do të lejohen të kthehen nga mëngjesi i së dielës. Kjo e bën rindërtimin e veriut veçanërisht urgjent, veçanërisht duke pasur parasysh nivelin më të lartë të shkatërrimit atje.
“Nëse vijnë, nuk do të gjejnë vend për të jetuar”
Dr Mohammad Salha, drejtori i spitalit të fundit të mbetur të Gazës Veriore, nuk e ka parë gruan dhe fëmijët e tij që nga fillimi i luftës. Ai ka jetuar në Spitalin Al Awda, duke u përpjekur ta mbajë atë të funksionojë kundër të gjitha gjasave. Familja e tij po qëndron në një tendë në jug. Sa herë që bie shi, thotë ai, çadra e tyre mbushet me ujë.
“Dua t’i sjell këtu, por nuk di ku t’i vendos”, thotë ai. “Të paktën kanë një çadër, këtu nuk ka ku të vendoset çadra”.
Qeveria e Gazës vlerëson se 14 nga çdo 15 shtëpi janë dëmtuar, duke e lënë territorin të mbushur me rreth 42 milionë tonë mbeturina.
“Nëse ata vijnë, ata nuk do të gjejnë një vend për të jetuar,” thotë Maher Salem, 59 vjeç, kreu i planifikimit në qeverinë komunale të qytetit të Gazës të udhëhequr nga Hamasi dhe një bashkautor i planit “Gaza Phoenix”. Salem thotë se ekipi i tij po përpiqet të blejë tenda dhe karvane për të shërbyer si strehimore të përkohshme dhe po përgatit rreth 20 vende në dhe rreth qytetit të Gazës. Një kamp i ri çadrash u pa në qytetin e Gazës të enjten.
Plani i rindërtimit identifikon katër zona kryesore për kampe më të mëdha çadrash, që do të shërbejnë si qendra zhvendosjeje gjatë rindërtimit. Këto zona janë zgjedhur për shkak të afërsisë së tyre me qendrat mjekësore dhe niveleve relativisht të ulëta të ndotjes së ujërave nëntokësore. Më shumë se 95% e Rripit të Gazës ka ujëra nëntokësore që përmbajnë nivele nitratesh të konsideruara të pasigurta nga OBSH, sipas hartave të publikuara në dokument.
Izraeli ende nuk ka lehtësuar kufizimet e importit, duke penguar rindërtimin
Lufta ka shkaktuar dëme të rënda edhe në rrjetin e shpërndarjes së ujit të Gazës, me grupet e ndihmës që thonë se 70% e ujit të dërguar përmes tubacioneve aktualisht humbet për shkak të rrjedhjeve.
“Ne kemi më shumë se 100,000 metra tuba që janë shkatërruar, por nuk kemi as 10 metra tuba për riparime,” thotë Salem, i cili gjithashtu menaxhon infrastrukturën e ujit në qytetin e Gazës. Izraeli deri më tani ka refuzuar të lejojë hyrjen e tubave metalikë në Gaza, me argumentin se ato mund të përdoren për të ndërtuar raketa.
Kufizime të ngjashme për artikuj të tjerë të tillë kanë qenë në fuqi që nga fillimi i luftës, dhe në shumë raste shumë kohë më parë. Diskutimet për lehtësimin e këtyre rregullave pas armëpushimit janë në vazhdim, thotë Salem. Ai shton se zyrtarët po përpiqen gjithashtu të sigurojnë leje për të importuar makineri të rënda, gjeneratorë dhe panele diellore për përpjekjet e rindërtimit.
“Gjithçka është në lidhje me disponueshmërinë e materialeve. Nëse nuk i ke materialet, nuk mund ta bësh atë gjë.”
Shaina Low, zëdhënëse e organizatës së ndihmës Shelter Cluster, thotë se kufizimet po prekin sendet e nevojshme për të ndërtuar strehimore bazë, duke përfshirë drurin dhe shtyllat e tendës.
“Ka kaq shumë pasiguri, saqë e bën shumë të vështirë për sektorin humanitar të planifikojë paraprakisht,” thotë ajo.
“Kushdo që është gjallë, do të vijë”
Urgjencë të veçantë kanë riparimet në spitalet e Gazës Veriore. Rajoni tani ka vetëm një spital funksional, Al Awda, pasi bastisjet dhe sulmet e përsëritura nga ushtria izraelite shkatërruan spitalet Kamal Adwan dhe Beit Hanoun dhe i nxorën jashtë shërbimit spitalet indoneziane dhe Sheikh Hamad. Al Awda gjithashtu ka pësuar sulme të përsëritura ndaj stafit dhe ndërtesave të saj.
“Shumë pajisje janë shkatërruar,” thotë Dr Salha, drejtori i spitalit. I gjithë spitali është pa dritare, pa dyer, pa tavane të plota. Shumë nga kirurgët e spitalit janë vrarë ose arrestuar, përfshirë Dr Adnan Al Bursh. Pavarësisht se tani ka vetëm një kirurg të vetëm, Al Awda po përgatitet për një rritje të numrit të pacientëve të dielën, kur palestinezët e zhvendosur pritet të fillojnë kthimin e tyre në veri.
Dr Salha po parashikon gjithashtu ardhjen e qindra, ndoshta mijëra njerëzve të plagosur ose të uritur të cilët kanë qenë në Gazën Veriore, por të paaftë për të arritur me siguri në spital.
“Kush është gjallë, do të vijë”, thotë ai.
Një spital relativisht i vogël, privat, Al Awda nuk ka pasur kurrë një njësi të kujdesit intensiv, një njësi oksigjeni apo shtretër inkubator. Në të kaluarën, Al Awda do t’i referonte pacientët kritikë dhe të porsalindurit në spitalin e afërt Kamal Adwan.
“Tani nuk ka spital Kamal Adwan,” thotë Dr Salha, “kështu që ne do të duhet ta bëjmë atë.”
Ai ka paraqitur një propozim për ndërtimin e këtyre objekteve të avancuara, por kjo varet nga lehtësimi i kufizimeve të importit. Dr Salha mendon se do të duhen tre muaj përpara se çdo spital tjetër në Gazën e Veriut të funksionojë. Por Dr Marwan Sultan, drejtori i Spitalit Indonezian, mendon se mund ta fusë në funksion spitalin e tij brenda një muaji. Megjithatë, kjo gjithashtu do të varet nga ajo që i lejohet të importojë.
“Të katër gjeneratorët janë shkatërruar, së bashku me të dy njësitë e oksigjenit,” thotë Dr Sultan. “Këto nuk janë të disponueshme në Gaza, kështu që ne duhet t’i sjellim nga jashtë, por kjo nuk është lejuar deri më tani.”
Do të kalojnë muaj para se shkollat të rihapen
Për ata që tashmë jetojnë në veri të Gazës, ardhja e afërt e të kthyerve paraqet problemet e veta. Ahmed Abu Riziq jeton me gruan dhe tre fëmijët e tij të vegjël në një apartament me qira në veri të qytetit të Gazës. Ai na flet nga çatia e ndërtesës, e cila është e mbushur me mbeturina dhe dëmtime të copëzave. Këtë javë, pronari i tij do kthehet dhe ai do të dëbohet.
Ai ka hequr dorë nga shpresa për të gjetur një banesë tjetër. Në vend të kësaj, ai thjesht po përpiqet të gjejë një tokë të zbrazët ku të ngrejë një tendë mes rrënojave. Shkatërrimi i shtëpive në Gaza dhe sasia e madhe e mbeturinave të shpërndara nëpër rrugët e saj, ka shtyrë shumë familje të strehohen në shkolla.
“Për më shumë se një vit nxënësit nuk kanë shkuar në shkollë dhe nuk kanë pasur mundësi të shkojnë në shkollë sepse të gjitha shkollat përdoren si strehimore”, thotë Salem.
Analiza satelitore nga grupi i ndihmës Education Cluster sugjeron se 88% e shkollave në Gaza janë dëmtuar, duke përfshirë çdo shkollë të vetme në Gazën Veriore. Abu Riziq, mësues shkolle, mendon se do të duhen nga gjashtë deri në 12 muaj para se shkollat të jenë në gjendje të rihapen.
Kjo është jehonë në planin e rindërtimit të “Gaza Phoenix”, i cili nuk parashikon një rifillim të shkollimit brenda gjashtë muajve të ardhshëm. Për momentin, skenari më i mirë për fëmijët e Gazës është të regjistrohen në një nga shkollat me tenda në rritje në territor.
Në maj të vitit të kaluar, Abu Riziq krijoi shkollën e tij me tendë duke përdorur parashutën e mbetur nga një pikë ndihme. Që atëherë ai është zgjeruar në pesë shkolla, duke ofruar arsim dhe mbështetje psikologjike për rreth 2,000 fëmijë të moshës pesë deri në 14 vjeç. Ai është optimist se, me mbështetjen dhe këshillimin e duhur, fëmijët e Gazës do të jenë në gjendje të kapërcejnë traumat e tyre.
“Shumica e studentëve tanë, kur u themi për herë të parë të vizatojnë, ata vizatojnë tanke, shtëpi të shkatërruara, si kanë vuajtur”, thotë ai. “Por tani, pas shumë seancash, ata vizatojnë kopshte, luledielli, një aeroplan në të cilin janë, pemë me mollë që mund të hanë. Ata fillojnë të vizatojnë të ardhmen e tyre.”/ Sky News
Çifutët duhet zhdukur nga faqja e dheut.
DMTH rrafshuan Gazen dhe masakruan gra e femije e me mijera njerez gjoja kunder Hamasi-it, por Hamas-i po mendon per rindertim dhe vazhdon te jete dhe autoriteti ne Gaza. Ka ndonje llogjike ketu? Jo nuk ka. Por ka llogjike vetem, neqoftese Hamas eshte vegel e Izraelit. Dhe eshte vegel Izraelite, ashtu si edhe e kam thene dhe shume here.
Nuk e paskan shkulur te keqen me rrenje?